به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان ، با تشدید خاموشی‌های پراکنده در نقاط مختلف کشور، بار دیگر توجه‌ها به ماینرهای استخراج رمزارز، به‌ویژه مزارع غیرمجاز، معطوف شده است. این دستگاه‌های پرمصرف که اغلب به‌صورت پنهانی فعالیت می‌کنند، به یکی از عوامل اصلی ناترازی شبکه برق ایران تبدیل شده‌اند. سیتنا پیش‌تر در گزارش‌های تحلیلی و مصاحبه با کارشناسان انرژی نسبت به این معضل هشدار داده بود.
قطعی برق پیش از اوج مصرف: ماینرها مقصرند؟
در هفته‌های منتهی به جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، خاموشی‌های مکرر در حالی رخ داد که هنوز تابستان به اوج گرما و مصرف نرسیده بود. در همین حال، شبکه برق تحت فشار سنگینی قرار داشت، اما مسئولان توضیح شفافی پیرامون دلایل اصلی این فشار ارائه نکردند، اما بسیاری از کارشناسان و کاربران فضای مجازی، فعالیت ماینرهای رمزارز را عامل اصلی این ناترازی دانستند.
سلمان اسحاقی، نماینده مجلس، در جلسه علنی ۱۴ مرداد با صراحت پرسید: «چرا به جای قطع برق دامداری‌ها و چاه‌های کشاورزی، دنبال ماینرها نمی‌رویم؟ چه کسی پشت قضیه ماینرهاست؟» این پرسش، نارضایتی عمومی از خاموشی‌ها و نقش ماینرها را برجسته کرد.
مصرف برق ماینرها: چهار برابر نیروگاه بوشهر
روزنامه فرهیختگان گزارش داد که مصرف برق ماینرهای کشف‌شده از سال ۱۳۹۸ تا تیر ۱۴۰۴ معادل ۲.۶ میلیون خانه بوده است. تنها ۲۶۳ هزار دستگاه ماینر کشف‌شده، چهار برابر نیروگاه اتمی بوشهر برق مصرف می‌کنند. آمار ماینرهای پنهان احتمالاً بسیار بیشتر است.
تجربه جنگ ۱۲ روزه: کاهش مصرف با قطع اینترنت بین الملل
در دوره جنگ ۱۲ روزه، با قطع اینترنت بین‌المللی به دلایل امنیتی، خاموشی‌ها متوقف شد. محمد اله‌داد، معاون انتقال و تجارت خارجی شرکت توانیر، در این باره اظهار کرد: «در خلال جنگ ۱۲ روزه، با قطع اینترنت، حداقل ۲۴۰۰ مگاوات بار از شبکه برق حذف شد. این بار، ناشی از فعالیت حدود ۹۰۰ هزار دستگاه استخراج رمزارز (ماینر) بود که به دلیل قطع ارتباط با اینترنت جهانی، از کار افتادند.» این رقم معادل ۱۵ درصد ناترازی برق کشور در نیمه اول تیرماه بود.
اله‌داد همچنین در برنامه‌ای رادیویی جزئیات بیشتری ارائه کرد: «قطعی‌های اخیر برق در کشور تا حدی به فعالیت ماینرهای غیرمجاز بازمی‌گردد و دولت با همکاری نهادهای قضایی و انتظامی تلاش دارد این مراکز را شناسایی و محدود کند. بخش دیگری از مشکل مربوط به چگونگی امنیت و مدیریت مزارع مختلف ماینینگ است که توانسته‌اند به راحتی برق شبکه‌های صنعتی، کشاورزی و مهندسی را تحت تأثیر قرار دهند.»
وی با ابراز تأسف از شرایط تأمین برق در تابستان، از شهروندان عذرخواهی کرد و افزود: «مصرف ماینرها تنها حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ناترازی شبکه را تشکیل می‌دهد. به طور متوسط، هر دستگاه ماینر بین ۲ تا ۳.۵ کیلووات برق مصرف می‌کند که در ماه بیش از ۲۵۰۰ کیلووات ساعت می‌شود، یعنی بیش از ده برابر الگوی مصرف متوسط خانوارهای شهری. عملکرد مداوم ماینرها و تولید حرارت بالا باعث نیاز به سیستم‌های سرمایشی گسترده می‌شود که می‌تواند منجر به حوادثی مانند آتش‌سوزی شود. در دو تا سه ماه اخیر، بیش از ۲۱ مورد آتش‌سوزی ناشی از فعالیت ماینرها گزارش شده و این آمار تنها مربوط به موارد کشف‌شده است.»
اله‌داد ادامه داد: «تاکنون نزدیک به ۱۲۰۰ مگاوات مصرف غیرمجاز شناسایی شده و برآورد می‌شود حداقل دو برابر این مقدار هنوز در شبکه وجود داشته باشد. استخراج هر بیت‌کوین در ایران بین یک میلیون تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند و بسیاری از ماینرها دست‌دوم و غیراستاندارد هستند که سیستم‌های سرمایش و کارکردشان استاندارد نیست.»
وی با اشاره به اقدامات نظارتی گفت: «مردم نقش خط اول را در شناسایی ماینرهای غیرمجاز دارند و همکاران ما بازرسی‌ها و اقدامات نظارتی را تشدید کرده‌اند. جرایم ناشی از فعالیت ماینرها و خسارت‌های واردشده به شبکه می‌تواند به مبالغ سنگینی مانند پنج میلیارد تومان برسد و پرونده‌های قضایی برای صاحبان املاک ایجاد کند.»
کشف ۸۸۹۰ ماینر غیرمجاز و بازداشت بیش از هزار نفر
پیش‌تر سردار منتظرالمهدی، سخنگوی فراجا، اعلام کرده بود: «طی روزهای اخیر، بالغ بر ۸۸۹۰ دستگاه ماینر غیرمجاز کشف شده و بیش از هزار نفر در این خصوص دستگیر شده‌اند.» وی تأکید کرد که استخراج غیرقانونی رمزارز یکی از عوامل جدی در ناترازی انرژی است.
بازگشت ماینرها با اتصال اینترنت بین الملل
با پایان درگیری‌ها و بازگشت اینترنت بین‌الملل، خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده و بعضاً بدون اطلاع قبلی بار دیگر به زندگی مردم بازگشت. گزارش‌های مردمی از قطعی‌های دو ساعته و حتی بیشتر و نیز نوسانات شدید برق حکایت دارد که به لوازم برقی آسیب رسانده است. شواهد نشان می‌دهد ماینرها، که برای فعالیت در استخرهای خارجی به اینترنت بین‌الملل نیاز دارند، بار دیگر به شبکه برق بازگشته‌اند.
نیاز به شفافیت و اقدام فوری
برای عبور از این بحران، شفاف‌سازی درباره مجوزهای صادرشده، شناسایی و برخورد با ماینرهای غیرمجاز و اصلاح تعرفه‌های یارانه‌ای برق ضروری است. همکاری مردم در گزارش ماینرهای غیرقانونی و تشدید بازرسی‌ها نیز نقش کلیدی دارد. در غیر این صورت، فرصت باقی مانده از تابستان و حتی اوایل پاییز می‌تواند با ادامه خاموشی‌ها و فشار بیشتر بر زندگی مردم همراه باشد.
اظهارات محمد اله‌داد و تجربه جنگ ۱۲ روزه نشان می‌دهد که ماینرهای رمزارز، به‌ویژه غیرمجاز، نقش مهمی در ناترازی برق دارند. آیا دولت و وزارت نیرو توان کنترل این معضل را دارند، یا باید منتظر تشدید بحران برق در ماه‌های آینده باشیم؟
