به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان ، آیین بزرگداشت خواجه شمس‌الدین محمد حافظ، شاعر بلند آوازه ایرانی، همزمان با روز حافظ با حضور دکتر سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ جمعی از فرهیختگان، استادان دانشگاه و علاقه‌مندان به شعر و ادب فارسی در شیراز برگزار شد.
هاشمی در این آیین با قرائت ابیاتی از حافظ با اشاره به جایگاه ممتاز حافظ در تاریخ اندیشه و عرفان ایرانی افزود: «خواجه شیراز، نه‌تنها شاعری برجسته، بلکه فیلسوفی ژرف‌اندیش و عارفی بزرگ است. غزلیات او صرفاً اشعار لطیف و روح‌نواز نیستند، بلکه معارفی بلند در هر کلام او نهفته است. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب تأکید کرده‌اند، این عمق فکری تنها با هنرمندی به دست نیامده، بلکه بر پایه یک پشتوانه عظیم فلسفی و معرفتی استوار است.»
نسبت ادبیات کلاسیک با انقلاب فناوری‌های محتواپایه
وزیر ارتباطات سپس با طرح این پرسش که «نسبت ادبیات کلاسیک ما با انقلاب فناوری‌های محتواپایه، مانند هوش مصنوعی، چیست»، گفت: «انقلاب‌های صنعتی گذشته تأثیر چندانی بر ادبیات فارسی نداشتند، اما امروز در برابر پدیده‌ای قرار داریم که می‌تواند هم فرصت و هم تهدید باشد. باید بیندیشیم که چگونه می‌توان گنجینه‌های ادبی فارسی را با ابزارهای مدرن به نسل‌های جدید و جهانیان معرفی کرد.»
هاشمی در ادامه با تشریح ابعاد این پیوند افزود: «هوش مصنوعی می‌تواند نسخه‌های خطی و کهن ادبیات فارسی را بازسازی و دیجیتال‌سازی کند و از نابودی آثار ارزشمند جلوگیری نماید. الگوریتم‌های پیشرفته قادرند متون مخدوش را بازخوانی کنند و زمینه دسترسی پژوهشگران و علاقه‌مندان در سراسر جهان به آثار حافظ و دیگر بزرگان ادب فارسی را فراهم آورند.»
وی افزود: «همچنین این فناوری می‌تواند در تحلیل و تفسیر اشعار کلاسیک نقش مهمی ایفا کند؛ چراکه با بررسی الگوهای زبانی و معنایی، به فهم دقیق‌تر مضامین عرفانی و فلسفی در دیوان حافظ کمک می‌کند.»
او ادامه داد: «هوش مصنوعی حتی می‌تواند آثاری الهام‌گرفته از شعر کلاسیک خلق کند و به زبانی تازه اما با روح و هویت شعر فارسی، پیام حافظ را به نسل امروز منتقل سازد. البته گاهی این فناوری چنان در نقش شاعر فرو می‌رود که ابیاتی تازه می‌سراید و آن را به حافظ نسبت می‌دهد؛ پس باید مراقب بود که شعر جعلی هوش مصنوعی، جای شعر اصیل را نگیرد.»
نقش هوش مصنوعی در آموزش و ترویج ادبیات فارسی
وزیر ارتباطات در بخش دیگری از سخنان خود، یکی از کاربردهای مهم این فناوری را آموزش و ترویج ادبیات فارسی دانست و گفت: «پلتفرم‌های هوشمند می‌توانند تجربه‌های تعاملی برای آموزش مفاهیم ادبی ایجاد کنند. ابزارهایی که غزل‌های حافظ را تفسیر می‌کنند یا حتی به زبان شعر با مخاطب گفت‌وگو دارند، می‌توانند نسل جدید را به دنیای ادبیات فارسی پیوند دهند.»
هاشمی با تأکید بر اینکه «هیچ فناوری نمی‌تواند جای روح انسانی و عاطفه ناب شعر حافظ را بگیرد»، اظهار کرد: «باید اطمینان حاصل کنیم که هوش مصنوعی در خدمت تعالی فرهنگ و ادب فارسی باشد، نه جایگزین آن. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آمادگی دارد از سکوهایی که بر پایه هوش مصنوعی و با هدف حفظ و ترویج ادبیات فارسی فعالیت می‌کنند، حمایت کند.»
بومی‌سازی مفاهیم هوش مصنوعی؛ اولویت وزارت ارتباطات
وی نقش شبکه ملی اطلاعات را در این مسیر مهم دانست و افزود: «در کنار این زیرساخت، همکاری با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های زبان و ادبیات فارسی برای آموزش و بومی‌سازی مفاهیم هوش مصنوعی از اولویت‌های ماست. این همکاری می‌تواند پلی میان فناوری و فرهنگ ایجاد کند تا میراث ادبی ایران در جهان دیجیتال نیز بدرخشد.»
او در پایان با اشاره به پیام جاودان حافظ گفت: «حافظ، فراتر از زمان، از عشق، معرفت و امید سخن می‌گوید و ما نیز در مسیر پیشرفت علمی و فرهنگی کشور، به همان نور نیازمندیم.»
