نگاهی به فیلم سینمایی همنشین(Companion)

داستان فیلم
تعطیلات آخر هفته است و جاش و آیریس به دوستانشان در ویلای کنار دریاچه ملحق شده‌اند. آیریس نوع پیشرفته‌ای از انواع روبات‌های انسان‌نماست که تحت عنوان همدم یا همنشین برای رفع نیازهای عاطفی کاربران طراحی شده است. صبح روز اول تعطیلات و در حالیکه آیریس برای تفریح به کنار دریاچه رفته مورد تعرض سرگی، مالک ویلا قرار می‌گیرد. آیریس در دفاع از خود سرگی را به قتل رسانده و پروتکل امنیتی را نقض می‌کند. اما مقصر این اتفاق در واقع آیریس نیست؛ بلکه جاش با دستکاری غیرمجاز برنامه آیریس و با نیت قبلی این امکان را برای روبات فراهم کرده است؛ هدف اصلی، کشتن سرگی و سرقت میلیون‌ها دلار از صندوق او بوده است.
حالا جعبه پاندورا باز شده و آیریس از نیت مالکش آگاهی یافته؛ اتفاقی که به خودآگاهی آیریس انجامیده و به تبع آن، یک عشق به نفرت تبدیل شده ... .
 

مسبوق به سابقه!
بعد از حدود سی و پنج سال می‌توان ادعا کرد که خطوط دراماتیک در حوزه سینمای هوش مصنوعی به بن بست رسیده است. همه نویسندگان و کارگردانان نیز با علم به همین واقعیت اقدام به تولید آثار جدید می‌کنند. دیگر روبات بودن یک موجود انسان‌نما در فیلم سورپرایز به حساب نمی‌آید و بسیاری از آثار جدید سینمایی حتی در پوستر تبلیغاتی‌شان این مساله را اصطلاحا شو می‌کنند. درو هنکاک نیز در Companion همین رویه را پیش گرفته؛ یعنی از همان پوستر رسمی فیلم می‌توان فهمید که کاراکتر آیریس روبات است. حالا و در فیلم با دو جبهه طرفیم؛ جاش به عنوان نماد مرد تمامیت خواه جاه طلب و آیریس به عنوان زن مطیع البته با محاسبات از قبل برنامه نویسی شده روباتیک!
جاش نماد انسان‌هایی است که از فناوری نه برای پیشرفت و بهبود کیفیت زندگی، بلکه برای اعمال سلطه و سوءاستفاده بهره می‌برند. او از قابلیت‌های پیشرفته یک «هم‌نشین» رباتیک برای کنترل کامل بر احساسات، افکار و حتی اعمال آیریس استفاده می‌کند. این کنترل به شکل مکانیکی و با اپلیکیشنی روی گوشی انجام می‌شود؛ اما بار معنایی آن به روابط واقعی انسانی تعمیم می‌یابد؛ جایی که یک طرف رابطه تلاش می‌کند دیگری را مطابق خواسته‌های خود تغییر دهد و هویت مستقل او را از بین ببرد.
در طرف مقابل آیریس در آغاز شخصیتی مطیع و فاقد اختیار است. او حتی از ماهیت واقعی خود آگاه نیست و خود را انسانی معمولی می‌پندارد. اما نقطه عطف فیلم زمانی رقم می‌خورد که او گوشی جاش را که در واقع پنل کنترل خود اوست به دست می‌آورد؛ آیریس سطح هوش خود را از ۴۰٪ به ۱۰۰٪ افزایش می‌دهد. این ارتقا نه‌تنها از نظر داستانی، بلکه به شکل نمادین، لحظه «بیداری» و آغاز خودآگاهی او را نشان می‌دهد. از این لحظه به بعد، آیریس از قربانی منفعل به شخصیتی فعال و تصمیم‌گیرنده تبدیل می‌شود که برای بقا و بازپس‌گیری اختیار خود مبارزه می‌کند.
پایان‌بندی Companion نیز شگفتانه‌ای برای مخاطب به همراه ندارد! همان همیشگی است؛ جائیکه قتل جاش به دست آیریس رقم می‌خورد و این اوج مسیر تحول شخصیت اصلی است. آیریس نه‌تنها از کنترل فیزیکی رها می‌شود، بلکه از نظر فکری و احساسی به استقلال کامل می‌رسد. نمای پایانی که در آن او با دستی مکانیکی به یک «روبات همراه» دیگر لبخند می‌زند نشانه‌ای از همدلی میان موجودات هم‌سرنوشت است و البته اشاره‌ای تلویحی به این که داستان کنترل و آزادی در دنیای هوش مصنوعی همچنان ادامه دارد.
اگر علاقه‌مند به تماشای فیلم سینمایی Companion هستید، هم‌‌اکنون از طریق پلتفرم‌های فارسی نمایش فیلم در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.