ترکیه، پیشتاز در جنگ افزار لیزری

به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان؛ در تاریخ 4 آگوست 2019، برای اولین بار در جهان اتفاقی رخ داد که می‌تواند نشانه‌ای از تغییر گسترده‌ی میدان نبرد باشد. در این حادثه برای نخستین بار یک خودروی زرهی مجهز به سلاح لیزری، یک جنگ‌افزار دیگر را از بین برد و این اتفاق در یک نبرد واقعی رخ داد.

ترکیه معمولاً در میان کشورهایی قرار نمی‌گیرد که اقدام به توسعه نوآوری‌های نظامی می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسد آن‌ها در طول چند سال گذشته رشد بسیار سریعی در صنعت نظامی داشته‌اند. برای نمونه هم‌اکنون شایعاتی وجود دارد که این کشور در تلاش است تا جنگ‌افزاری مشابه ناو هواپیمابر اسپرینگ بورد (springboard) را تولید کند. به علاوه این کشور در برنامه‌ی جهانی توسعه قطعات اف 35 (F-35) شرکت کرده است و در نظر دارد جنگنده‌های خود را تولید کند.

با وجود این، موضوع در رابطه با سلاح‌های لیزری کاملاً متفاوت است. ترکیه در نظر دارد به برتری نظامی در منطقه دست پیدا کرده، توان نظامی خود را از یونان، روسیه و حتی اسرائیل فراتر ببرد. به همین منظور سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را روی توسعه سلاح‌های نوآورانه و دارای اصول فنی جدید انجام داده است.

در اوایل دهه‌ی 2010، شرکت ترکیه‌ای «ساوتگ» (Savtag)، یک نمونه از سلاح لیزری در دست توسعه‌ی خود را به نمایش گذاشت. توان این سلاح از بازه‌ی 1.25 تا 50 کیلووات متغیر است. این جنگ‌افزار با همکاری مستقیم موسسه دولتی شورای تحقیقات علوم و فناوری ترکیه، تابیتک (Tubitak)، توسعه پیدا کرد.

زمانی که دستاوردهای مذکور به نمایش گذاشته شد، ترکیه به هیچ عنوان پنهان نکرد که قصد دارد از آن به عنوان یک سلاح بهره بگیرد. اگرچه مقامات آن موفق شدند به گونه‌ای صحنه‌سازی کنند که مطبوعات و دیگر ناظران به این باور برسند که ترکیه به‌مانند آمریکا قصد دارد سلاح لیزری خود را برای نیروی دریایی توسعه بدهد.

تابیتک در سال 2015 اعلام کرد که در زمان آزمایش سلاح لیزری مورد بحث، باموفقیت اهدافی را مورد اصابت قرار داده‌اند. سپس اخباری در رابطه با بودجه‌ی توسعه تجهیزات لیزری به بیرون درز پیدا کرد که نشان می‌داد، ترکیه تنها در سال 2015، حدود 450 میلیون دلار آمریکا روی آن سرمایه‌گذاری کرده است. برای کشوری که تقریباً به همه‌ی فناوری‌های غربی دسترسی دارد، این مبلغ بسیار زیاد به نظر می‌رسد. لازم به ذکر است که برای دیگر سال‌ها نیز بودجه‌ای تقریباً مشابه در نظر گرفته شده بود.

آسلسان (Aselsan)، بزرگ‌ترین شرکت صنایع دفاعی ترکیه، در سال 2015، شروع به حمایت از برنامه‌ی سلاح‌های لیزری این کشور کرد. آسلسان در 7 جولای 2018، بیانه‌ای منتشر کرد که نشان می‌داد با موفقیت جنگ‌افزار لیزری را آزمایش کرده‌اند. این ابزار قادر است پهپادهای کوچک را از فاصله‌ی 500 متری هدف قرار دهد. همچنین توانایی انهدام اهداف را از فاصله 200 متری دارد.

سلاح لیزری یاد شده روی خودروی زرهی کبری (Cobra)، ساخته‌ی شرکت اتوکار ترکیه (Otokar) نصب شده بود. این خودرو همچنین به یک سامانه هدایت سلاح مجهز بود که اجازه می‌داد، نشانه گر لیزری رو هدف قفل کرده و آن را دنبال کند.

توان یک سلاح لیزری را نمی‌توان با هیچ‌گونه مهمات جنشی مقایسه کرد. برای مثال یک پرتابه 76 میلی‌متری سطحی از انرژی را آزاد کرده و اثری برجای می‌گذارد که تجهیزات لیزری برای دستیابی به آن باید برای مدت‌زمانی طولانی یک نقطه‌ی ثابت را به صورت مداوم گرم کنند. این دقیقاً همان چیزی است که متخصصان شرکت آسلسان توانستند به واسطه سامانه‌های الکترونوری به آن دست پیدا کنند. جنگ‌افزار آن‌ها می‌تواند روی یک نقطه از هدف قفل کرده و تا زمانی که منفجر شود به گرم کردن آن ادامه دهد. حتی اگر این هدف در حال حرکت باشد.

آسلسان در یک بیانیه مطبوعاتی شرح داد که سلاح آن‌ها می‌تواند هدف را ردیابی کرده، پرتو لیزر را روی آن قفل کند و بسیار کم هزینه‌تر از مهمات امروزی است. در حالی که برای شلیک یک موشک که لزوماً به هدف برخورد نمی‌کند، به یک پرتابه نیاز پیدا می‌شود، سلاح لیزری به یک منبع انرژی کم قدرت نیاز دارد که می‌توان آن را با یک ژنراتور دیزلی نیز تأمین کرد. از آن زمان تاکنون تحقیقات ترکیه پیرامون موضوع موردبحث در یک سکوت خبری فرو رفت.

در جریان جنگ لیبی رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه اقدام به مخالفت با خلیفه حفتر (Khalifa Haftar)، یکی از فرماندهان نظامی لیبی و حمایت از گروه‌های مصراته کرد. به همین منظور برای آن‌ها سلاح‌های سنگین، تجهیزات، مشاوران و حتی معلمانی را ارسال نمود. در این میان همچنین می‌توان به چندین نمونه از پیشرفته‌ترین سلاح‌های موجود در جهان اشاره کرد.

در یکی از عملیات‌های مرسوم نبرد یاد شده، اپراتورهای اماراتی پهپاد ساخت چین با نام «وینگ لانگ 2» (Wing Loong II) را هدایت می‌کردند. این پهپاد به موشک‌های ضدتانک مجهز بود. هدف از این پرواز شناسایی اهدافی در مصراته بود که فرمانده حفتر می‌توانست به آن‌ها حمله‌ی مستقیم داشته باشد؛ اما این مأموریت با شکست و سقوط پهپاد مواجه شد.

جزئیات حادثه‌ی یاد شده به سرعت منتشر شد. در این رویداد ترکیه از سلاح نصب شده روی یک خودروی نظامی خود برای نابود کردن پهپاد بهره گرفته بود. دقیقاً مشابه با نمونه‌ای که آسلسان در گذشته به نمایش گذاشته بود، این خودرو به سمانه هدایت اکترونوری مجهز بود. این سامانه به اپراتور اجازه می‌دهد ابتدا هدف را با دقت بررسی کرده، پس از شناسایی یک نقطه‌ی آسیب‌پذیر، روی آن نقطه قفل کند. به مانند نمونه‌ی گذشته، این جنگ‌افزار نیز می‌تواند به صورت دائمی و برای مدت‌زمان طولانی، به سمت هدف لیزر شلیک کند. توان این سلاح 50 کیلووات است. جنگ‌افزار مورد بحث تا این لحظه قدرتمندترین سلاح لیزری به کار رفته در خودروهای زرهی ترکیه به حساب می‌آید.

نکته مهم این است که جنگ‌افزار یاد شده یک نمونه اولیه یا آزمایشگاهی نبود؛ بلکه یک سلاح لیزری کاملاً عملیاتی به حساب می‌آید که روی خودرو زرهی نصب شده است. به علاوه این جنگ‌افزار امتحان خود را در میدان نبرد واقعی پس داده است، نه با پهپادهای تجاری موجود در بازار. این سلاح می‌تواند یک بالگرد معمولی را به سادگی از کار بیندازد. همچنین ترکیه هم‌اکنون می‌تواند اقدام به تولید انبوه این جنگ‌افزار لیزری کند.

سلاح لیزری مذکور به یک سامانه حمل‌ونقل ویژه نیاز ندارد؛ بلکه یک خودرو زرهی معمولی می‌تواند به آن مجهز شده و با همان سطح مانور و قابلیت تحرک نمونه‌های عادی، در عملیات شرکت کند. به علاوه کار با آن راحت بوده و حتی سربازان عادی نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. هزینه شلیک با این سلاح کاملاً به همان میزان سوخت دیزلی است که مصرف می‌کند. برای نمونه مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که منفجر کردن یک بالگرد تنها 25 روبل هزینه به دنبال خواهد داشت.

رخداد بالا از آن جهت اهمیت دارد که کشورهایی مانند روسیه و آمریکا که در زمینه‌ی توسعه تجهیزات لیزری پیش رو هستند، هنوز چند سال با عملیاتی شدن کامل جنگ‌افزارهای خود فاصله دارند؛ اما ترکیه در سکوت خبری کامل موفق شده است، نمونه‌های کاملاً عملیاتی تولید کرده و از آن بهره ببرد.