تحلیل کوتاه/مواجهه‌ی دولت ترامپ با جنگ اطلاعات روسیه

در میان بحث‌های فراوان موجود، پیرامون اقدامات احتمالی دولت ترامپ، در حوزه‌ی امنیت سایبری، منبعی ناشناس، از خبرگزاری راشا تودی (RT)، اطلاعات جالبی حول محور موضوع مورد بحث، در اختیار تحلیل گران اندیشکده ی شورای روابط خارجی آمریکا، قرار داده است که می تواند بسیاری از نقاط ابهام جنگ اطلاعات روسیه را روشن سازد.

کر گیلز (Keir Giles)، از اعضای اندیشکده‌ی چتم هاوس (Chatham House)، اخیراً، کتابی تحت عنوان راهنمای جنگ اطلاعات روسیه، نگاشته است. این کتاب، به تبیین کلی استراتژی روسیه در جنگ اطلاعات علیه دیگر کشورها و فضای سایبری، پرداخته است. این کتاب به صورت محدود و به منظور آگاهی بخشی به اعضای فعال و پرسنل ناتو، انتشار یافته و در آن، از منابع اطلاعاتی روسیه و غرب، استفاده شده است. کتاب یاد شده، با توضیح مفاهیم بنیادین، مأموریت‌ها، پیشرفت‌های تاریخی، نحوه‌ی اجرا حملات سایبری و پیش‌بینی آینده‌ی جنگ اطلاعات این کشور، در مورد احتمال وقوع تقابل سایبری مستقیم، میان روسیه و آمریکا، هشدار می‌دهد.
گیلز، تمام تلاش خود را به کار بسته است که با مقایسه‌ی راهبردهای سایبری غرب و روسیه، تفاوت عمده‌ی استراتژی هر دو جبهه را هویدا سازد. وی معتقد است که روسیه، انتقال اطلاعات، به صورت همزمان، از طریق رسانه‌ها را نوعی سلاح، هدف و دامنه عملیاتی در صلح و جنگ، تلقی می‌کند.

بسیاری از متخصصان روس، پیروزی در تقابل اطلاعاتی مسکو، مقابل آمریکا و غرب را مقدمه‌ی پیروزی نظامی در این جنگ می‌دانند. امروزه، حملات سایبری می‌توانند، با نقض حاکمیت ملی کشورها، ایجاد خسارات فراوان اقتصادی و حتی سرنگونی نظام‌های سیاسی، پیروزی در جنگ را برای کشور استفاده‌کننده از این فناوری، فراهم سازند. در حوزه‌ی جنگ اطلاعات، اصولاً حقیقت، دروغ، صداقت و فریب، ارزشی برابر دارند.

هرچند که رویکرد جدید روسیه، به هیچ وجه مبین برتری قاطع این کشور در حوزه‌ی اطلاعات و فناوری سایبری نیست؛ اما به‌طور حتم، می‌تواند، نسبت به جنگ روانی و پروپاگاندا در مطبوعات و روزنامه‌ها، روشی کم هزینه، ساده و قابل‌اطمینان‌تر باشد. همین امر را می‌توان مهم عامل تمایل مقامات کرملین به جنگ الکترونیک و فعالیت در حوزه‌ی سایبری، دانست.

کتاب راهنمای یاد شده، به توضیح روند ورود روش‌های جنگ اطلاعات، به بخش عمده‌ای از سیاست، دیپلماسی و امور نظامی روسیه، می‌پردازد. مهم‌ترین سند برای اثبات ادعاهای مطرح شده، بهره‌گیری مسکو از توان سایبری در تقابل‌های نظامی اخیرش در کریمه، اوکراین و سوریه است. از سوی دیگر، افزایش نفوذ و قدرت سیاسی این کشور نیز، مبین تقویت این کشور در بخش‌های یاد شده و با استفاده از جنگ اطلاعات است. به عقیده‌ی گیلز، روس‌ها در حوزه‌ی جنگ سایبری، هیچ خط قرمز و محدودیتی، ندارند. از سوی دیگر، این کشور، همچنان در پی تقویت توانمندی‌هایش، در حوزه‌ی سایبری، است.

با وجود همه‌ی هشدارهای مطرح‌شده، نمی‌توان این کتاب را دستور کاری مؤثر، برای پاسخ غرب به رویکرد روسیه نیست. گرچه گیلز، دستیابی به چنین هدفی را دنبال نمی‌کند، اما نقش مؤثر این نوشتار در آگاهی بخشی به مقامات ناتو، انکارناپذیر است. هرچند مقابله‌ی مستقیم با روسیه، دغدغه‌ی گیلز نیست؛ اما برای ترامپ و دولتش، از اولویت‌های اساسی، محسوب می‌شود.

ترامپ، به عنوان کاندید، برنده‌ی انتخابات و رئیس‌جمهور رسمی ایالات‌متحده، پیش از این بارها، با محوریت مباحث امنیت سایبری، کنگره، جامعه‌ی مدنی، سازمان‌های اطلاعاتی، رسانه‌ها، مؤسسات مطالعاتی آمریکا، ناتو، اتحادیه اروپا و دیگر متحدانش را مورد حمله و انتقاد شدید، قرار داده است. وی، سپس طی مدت اندکی، احترام خود را نسبت به کشور روسیه و ولادیمیر پوتین، با امید برقراری روابط بهتر با این کشور، اعلام نمود.

بسیاری از کارشناسان، این رفتار متناقض آمریکا را نوعی عقب‌نشینی در مقابل اهداف و خواسته‌های روسیه می‌دانند. امری که اعتبار واشنگتن را در فضای بین‌الملل، مطرح می‌کند.

با وجود انعطاف و انفعال بیش از حد دولت آمریکا، حملات صورت گرفته به مؤسسات دموکرات امریکا و متحدان اصلی این کشور، دروغ‌های سیاسی و گسترش دیدگاه‌های روسیه از طریق مجراهای رسانه‌ای متعدد، همچنان با قدرت، ادامه دارد. به عقیده‌ی بسیاری از متخصصان حوزه‌ی علوم سیاسی، رفتار و واکنش حاکی از سردرگمی و شک دولت ترامپ، در قبال این وقایع، می‌تواند، حتی بیش از اقدامات روسیه، به اعتبار و اقتدار ایلات متحده، خدشه وارد کند.

این امر، بیانگر تأثیر زیان بار تعلل دولت امریکا، در محکوم ساختن جنگ اطلاعات روسیه، است. در واقع، بسیاری از دولتمردان غربی نیز، با ابراز نگرانی از پاسخ‌های دولت جدید آمریکا، خواستار از بین رفتن ناهماهنگی‌ها میان کاخ سفید و متحدان کلیدی، به منظور اتخاذ موضع مقتدرانه و محکم، در برابر روسیه، شده‌اند.

همان‌طور که کتاب راهنمای جنگ اطلاعات روسیه نیز، به آن پرداخته، روسیه با هدف ایجاد تغییر نرم در شرایط جهان، همسو با استراتژی‌های خود، با بهره‌گیری از جنگ اطلاعات، به انتشار و تقویت ایده‌ها و اندیشه‌های مدنظرشان، می‌پردازد. هر چند که غرب، به منظور آغاز مقابله با روسیه، در حال تجدید قوا و آمادگی است؛ اما به طور حتم، روسیه رقیبی خطرناک و قدرتمند محسوب می‌شود و ورود ناخواسته‌ی طرف غربی به این تنازع، می‌تواند برای طرفین، بسیار هزینه بر باشد. به عقیده‌ی کارشناسان، پوتین برای بهره‌گیری از مزیت تازه‌ی روسیه، در مقابل جهان، یعنی جنگ اطلاعاتی، نهایت تلاش خود را به کار خواهد بست. اروپا و آمریکا نیز که به دنبال حفظ موقعیت و نفوذ فراملی خود هستند، به مقابله با روسیه خواهند شتافت. در این میان، وقوع یک جنگ سایبری جهانی، یا شکل‌گیری توافقی شکننده، میان دو طرف، احتمالاتی هستند که در حوزه‌ی علوم سیاسی، موافقان و مخالفان بسیاری، دارند.