یادداشتی بر فیلم سینمایی فرودستی(Subservience)
درباره کارگردان
اس.کی دیل نویسنده، تهیهکننده و کارگردان 42ساله استرالیایی است. دیل فعالیت هنری خود را با ساخت فیلمهای کوتاه آغاز کرد. The Coatmaker معروفترین اثر کوتاه اوست که سال 2018 مورد تحسین منتقدین قرار گرفت. جدیدترین اثر سینمایی دیل با نام فرودستی – Subservience محصول مشترک امریکا و بلغارستان، اواخر سال 2024 روی پرده رفت. مگان فاکس، میکله مورونه، مادلین زیما، کیت نیکولز، ماتیلدا فرث، آتاناس سربرف، اندرو ویپ، تروور ون اودن و مکس کراوس از جمله هنرپیشههای شناخته شده حاضر در این فیلم هستند. تدوین فیلم را شان لاهیف برعهده داشته و فیلمبرداری آن نیز توسط دانیل لیندهولم انجام شده است. هزینه تولید این فیلم 5میلیون دلار برآورد شده است.

داستان فیلم
فیلم سینمایی "فرودستی" روایت روزهای سخت خانواده نیک است. مگی مادر خانواده نیازمند پیوند قلب است و تا رسیدن نوبت جراحی باید در بیمارستان بستری باشد. نگهداری از دو کودک خردسال خانواده در نبود مادر به چالشی جدی تبدیل شده است. در این شرایط، راحتترین راه استفاده از روباتهای خانگی شرکت Kobol Industries به نظر میرسد. نیک اقدام به خرید یکی از این روباتها میکند؛ به پیشنهاد دخترش، روبات را آلیس مینامند. با ورود آلیس به خانه، زندگی سر وشکل مناسبی پیدا میکند.
گسترش روباتها همزمان روی مشاغل نیز تاثیر زیادی داشته! نیک سرکارگر ساختمانی است و با تصمیم مدیران شرکت، تمام کارگران اخراج و روباتهای کارگر جایگزین آنها میشوند. حالا نیک سرکارگر روباتهای ساختمانی است. ماندگاری آلیس در خانه بیحاشیه هم نیست. گویا نوعی احساس مالکیت نسبت به نیک در آلیس مشاهده میشود. این علایم پس از ترخیص مگی و بازگشت او به خانه بیش از پیش بروز میکند. آلیس هر چیزی را که طبق محاسباتش ممکن است برای نیک آسیبزا باشد، حذف میکند. او دراین استراتژی استثنائی قائل نیست و حتی ... .

هشدار و باز هم هشدار!
کلیدواژه هوش مصنوعی دیگر بخشی از ادبیات رایج محاوره است. کمتر بخش خبری را میبینیم که هوش مصنوعی در آن نماینده نداشته باشد. البته که این روزها در ماه عسل زندگیمان با هوش مصنوعی به سر میبریم! برایمان مینویسد؛ عکسمان را به انیمه تبدیل میکند، برایمان هایده میخواند! خلاصه که خوش میگذرد! سینما اما همیشه به هوش مصنوعی بدبین بوده است؛ یا اگر خیلی ارفاق کرده باشد، موضع میانه گرفته. پربیراه هم نیست. همه بچههایی که والدینشان را راهی خانه سالمندان کردهاند، روزگاری شیرین بودهاند! قربان صدقه متقابل بین آنها و پدران و مادران جریان داشته! حتی فرزندانی که دستشان به خون والدینشان آلوده شده هم از ابتدا به خون آنها تشنه نبودهاند. از سینه مادر شیر و از دست همان پدر نان خورده بودند! آیا امکان دارد برای هوش مصنوعی هم چنین سرنوشتی رقم بخورد؟! این روزها، ایام کودکی را پشت سر میگذارد؛ همین نسخههای اولیهای که در دسترس همگان قرار گرفته است! آیا قرار است بالغ شود و روزی بر علیه خالقش بشورد؟! یا پا را فراتر گذاشته و پایان نسل بشر را رقم بزند؟!
ساخته اس.کی دیل نیز پیرو نیاکان خود است! یک مثلث عاطفی میان دو انسان و یک روبات شکل گرفته. آلیس نقش شیطانی را ایفا میکند که در پس ظاهر دلفریبش، تمامیتخواهی عجیبی پنهان شده؛ مگی نیز همسر رنجور و وفاداری است که در قامت یک فرشته مجروح روزگار میگذراند. نیک اما انسان ممکن الخطایی است که باید میان غریزه و وفاداری انتخاب کند. عدم شخصیت پردازی در Subservience باعث شده آنچه در فیلم میبینیم پایینتر از آنچه تعریف میکنیم باشد! اساسا ضعف در شخصیت پردازی پاشنه آشیل این فیلم و این ژانر است؛ در تولیدات ده سال گذشته این حوزه به جز ex machina و uncanny کمتر محصول سینمایی را شاهد بودیم که شخصیتپردازی کاملی در داستان انجام داده باشد. انگار وقتی در مورد هوش مصنوعی حرف میزنیم همه چیز باید صفر و یکی باشد!
فرودستی با وجود برخورداری از کیفیت کارگردانی و بازی قابل قبول چیز تازهای برای ارائه ندارد و تکرار مکرراتی است که در آثار مشابه دیدهایم. با این حال فیلم از ازرش تماشا برخوردار است و در پازل فیلمهای هشدار دهنده نسبت به خودآگاهی و طغیان هوش مصنوعی جایی برای خود دست و پا میکند. این حجم از هشدار درباره خودآگاهی هوش مصنوعی نشانه خوبی نیست؛ موافقید؟!