صف‌آرایی در فضای سایبر؛ چالش جنگ‌های آینده
به گزارش واحد بین‌الملل سایبربان؛ عده‌ای تحلیل‌گران می‌گویند: جنگ سایبری جایگزین جنگ‌های مرسوم نشده است؛ اما به‌عنوان یک مکمل در کنار این نوع جنگ‌ها به کار می‌رود. به‌علاوه امروزه جنگ سایبری، به قسمت جدایی‌ناپذیر بخش نظامی کشورها تبدیل شده است. اصطلاح «جنگ هیبریدی» نمونه‌ای از کاربرد جنگ سایبری قبل از شروع یک عملیات نظامی است که به عقیده‌ی برخی کارشناسان، بیشتر از آنکه موجب تخریب شود منجر به اختلال در شبکه‌ها سامانه‌های دشمن خواهد شد.
روند رشد جنگ‌های مرسوم نظامی به سابقه‌ی این جنگ‌ها در طول تاریخ بستگی دارد؛ اما درباره‌ی جنگ سایبری، مشکل این است که چنین جنگ‌هایی سابقه‌ای طولانی در عصر حاضر ندارند. همزمان با افزایش توانایی‌ها و ظرفیت‌های سایبری توسط کشورها، آن‌ها سعی می‌کنند نحوه‌ی استفاده از عملیات سایبری را نیز در جنگ مشخص کنند.
عده‌ای از تحلیل گران می‌گویند درگیری روسیه و اوکراین، اولین نبرد سایبری بود؛ اما در خلال این درگیری، عملیات برجسته‌ی سایبری که بتواند اثرات مخرب فیزیکی را داشته باشد، صورت نگرفت. از سوی دیگر برخی کارشناسان بر این باورند که جنگی که به معنای واقعی و به‌طورکلی، در حوزه‌ی سایبری باشد، در اوکراین اتفاق نیفتاده و در هیچ کجای دیگر نیز اتفاق نمی‌افتد، بلکه عملیات سایبری به‌عنوان یک وسیله‌ی نظامی-سیاسی در جنگ‌های نظامی مرسوم به کار می‌رود؛ نظیر آنچه میان روسیه و اوکراین گذشت. عده‌ای معتقدند احتمال دارد روسیه در جنگ با داعش در کشور سوریه، از شیوه‌ی جنگ هیبریدی استفاده کند.
ورود عملیات سایبری به بخش نظامی و استفاده از آن در جنگ‌ها نیز، با مشکلاتی روبه‌رو است. به‌عنوان‌مثال تشخیص واقعی دشمن در جنگ سایبری، دشوار است یا مرزهای مشخصی در این نوع جنگ وجود ندارد. به‌علاوه این نوع عملیات، گاهی توسط هکرهای غیردولتی اداره می‌شوند. بر اساس برخی گزارش‌ها، در جنگ اوکراین و روسیه، هکرهای روسی از پراکسی‌هایی استفاده می‌کردند که متعلق به دولت روسیه نبود. البته باید توجه داشت استفاده از حملات سایبری در جنگ- برخلاف نظر برخی تحلیل گران- به بخش غیرنظامی و شهروندان نیز سرایت می‌کند.
در جریان جنگ میان اوکراین و روسیه مواردی بود که نشان می‌دهد، روسی‌ها از طریق عملیات سایبری، اهداف راهبردی خود را دنبال می‌کرد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت بسیار بعید است استفاده از عملیات سایبری در جنگ‌های آینده به انزوا برود، بلکه احتمال می‌رود این جنگ‌ها به‌طور کامل جایگزین جنگ‌های نظامی گذشته شوند.
