به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان، بانک مرکزی در این سند و در بخش مقدمه به قانون بانک مرکزی و وظیفه این رگولاتور پولی کشور به تنظیم‌گری حوزه رمزپول‌ها اشاره می‌کند. البته در ابتدایی‌ترین بخش این سند، بانک مرکزی تاکید کرده باتوجه به بالا بودن ریسک نگهداری و خرید و فروش غالب رمزپول‌ها، کاربران باید مسئولیت فعالیت‌هایشان را برعهده گیرد و بانک مرکزی فعالیت در این حوزه را توصیه نمی‌کند و مسئولیتی در قبال ضرر و زیان احتمالی کاربران در این بخش ندارد.
باتوجه به صحبت‌های گذشته مدیران بانک مرکزی و پیش‌نویس‌های تدوین شده به دست این نهاد، تعاریف حوزه رمزارز همواره محل مناقشات بوده است. با این حال در این سند به عنوان تنها سند تصویب شده، در بخش «تعاریف»، رمز پول به عنوان «توکن معاملاتی» تعریف شده و در توضیحات گفته شده منظور از رمز پول عملا همه رمزارزها بجز پول دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) است.
اما دو کلید واژه «کارگزار رمزپول» و «نهاد امین»، دو تعریف جدید به حساب می‌آید. براساس داده‌های سند، کارگزار رمزپول شخصی حقوقی است که مجوز فعالیت خود را از بانک مرکزی دریافت می‌کند و در حوزه فعالیت خود مجاز به خرید، فروش و واسطه‌گری مبادله است. همچنین نهاد امین هم شخصیتی حقوقی و با مجوز بانک مرکزی است که خدمات نگهداری و ذخیره امن رمزپول را ارائه می‌کند. در شرایط فعلی هر دو این تعاریف در صرافی‌های ارزهای دیجیتال فعلی جای‌گرفته است و صرافی‌های موجود علاوه بر اینکه عمل واسطه‌گری خرید و فروش رمزارزها را انجام می‌دهند از دارایی‌های دیجیتال کاربرانشان نیز نگهداری می‌کنند.
از طرفی مفاهیمی مانند عرضه اولیه و تاکید روی محیط آزمون (سندباکس) به چشم می‌خورد که تاکنون مورد مخالفت بانک مرکزی بوده‌اند. هرچند در زمینه سند باکس، بانک مرکزی اقدام به پذیرش طرح‌ها کرده بود اما خروجی این محیط‌های آزمون هیچ‌گاه مشخص نشد و گزارشی در مورد عملکرد آنها به انتشار نرسید.
آگاهی از ممنوعیت، بخش دوم سند بانک مرکزی
سند «چارچوب سیاستگذاری و تنظیم‌گری بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها» در ابتدای بخش دوم خود، استفاده از هرگونه «رمزدارایی» شامل «توکن اوراق بهادار»، «توکن کاربردی» و «رمزپول» را به عنوان ابزار پرداخت در کشور را ممنوع اعلام کره است.
اما سندی که تحت عنوان «چارچوب سیاستگذاری و تنظیم‌گری بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها» به تصویب رسیده است در قسمت دوم بخش دوم خود، نگهداری، خرید و بکارگیری انواع «توکن اوراق بهادار» و «توکن کاربردی» را تابع مقررات دستگاه‌های ذیربط از جمله سازمان بورس و به آنها واگذار کرده است.
همچنین به کارگزاران و نهاد امین تاکید شده است که باید از آگاهی کامل کاربران نسبت به مخاطرات ریسک‌های این حوزه و به کارگیری آنها اطمینان حاصل کنند. به این ترتیب بخش دوم سند تنها ممنوعیت‌ها مرزهای بانک مرکزی را مشخص می‌کند و رویکرد مجوز محوری بانک مرکزی در مواجهه با این حوزه را نشان می‌دهد.
ریسک با شما، مجوز با ما
رویکرد بانک مرکزی در بخش سوم سند بهتر مشخص می‌شود. به این صورت که بانک مرکزی ریسک فعالیت‌های رمزپول‌ها را نپذیرفته و در مقابل فعالیت «کارگزار رمزپول» که به نظر می‌رسد منظور صرافی‌های رمزارزی و فعالیت‌های تبادلی است را ملزم به دریافت مجوز می‌کند.
همچنین اشاره شده دستورالعمل شرایط و الزامات این فعالیت‌ها توسط بانک مرکزی تدوین به به تصویب هیات عالی بانک مرکزی می‌رسد.
این سند در مورد تطبیق با قوانین مالیاتی، مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، دو مفهوم «کارگزار رمزپول» و «نهاد امین» را «اشخاص تحت نظارت» بانک مرکزی شناسایی می‌کند که این فعالیت‌ها باید الزامات مربوطه را رعایت کنند.
براساس داده‌های این سند، «کارگزار رمزپول» اجازه نگهداشت دارایی (رمزپول) کاربران را ندارد و برای این کار باید از خدمات «نهاد امین» استفاده کند که دستورالعمل‌های مربوطه در این مورد تدوین و ابلاغ خواهد شد. به نظر می‌رسد کارگزاری‌ها باید برای اینکه بتوانند خدمات نهاد امین را ارائه دهند یا باید مجوز جداگانه‌ای بگیرند یا با شرکت‌های ارائه دهنده این خدمات کار کنند.
در یکی دیگر از بند‌های «چارچوب سیاستگذاری و تنظیم‌گری بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها» اشاره شده که تنها رسیدگی به تخلفات «کارگزار رمزپول» و «نهاد امین» که دارای مجوز از بانک مرکزی هستند قابل پیگیری است . بانک مرکزی نسبت به جبران ضرر و زیان مالی کاربران مسئولیتی ندارد.
این بخش در مورد مدیریت ریسک فعالیت‌هایی مانند «انتشار» یا «عرضه اولیه» انواع رمزپول به سندباکس‌های مورد تایید بانک مرکزی ارجاع می‌دهد اما توضیحاتی در مورد چگونگی این فرآیند یا در دست تدوین بود شرایط و الزمات ارائه نشده است.
بخش چهارم؛ از حلقه‌های بسته تا نقش مشاوره‌ای برای خودتنظیم‌گری
بخش پایانی «چارچوب سیاستگذاری و تنظیم‌گری بانک مرکزی در حوزه رمزپول‌ها» با شروط بانک مرکزی در مورد «انتشار» و «عرضه اولیه» شروع می‌شود. به این صورت که «انتشار» و «عرضه اولیه» با پشتوانه ریال انحصارا در اختیار بانک مرکزی است و با پشتوانه ارز، طلا یا فلزات گرانبها هم در اختیار محیط آزمون بانک مرکزی و با تصویب هیات عالی بانک مرکزی قرار گرفته است.
البته هرگونه «انتشار» و «عرضه اولیه» ملزم به حلقه بسته بودن است و باتوجه به توضیحات ارائه شده نباید در این فعالیت‌ها امکان مبادله نظیر به نظیر میان کاربران وجود داشته باشد یا امکان توسعه بازارگاه مبادله ممکن باشد. همچنین تاکید شده کاربرد توکن به صورت حلقه و بدون امکان استفاده در خارج از زیست بود تعریف شده باشد.
در مورد تشکل‌های بخش خصوصی، دومین جایی که به این نهادها اشاره می‌شود با نام خودتنظیم‌گری مواجه می‌شویم. اما نقش این نهادها مانند انجمن بلاک‌چین، نصر و فینتک را شامل می‌شود پیش‌تر و براساس کارگروه ساماندهی به عنوان بازوی اجرایی تنظیم‌گری مشخص شده بود، در سند بانک مرکزی به عنوان ظرفیت مشاوره‌ای تشکل‌های تخصصی غیر دولتی خودتنظیم‌گری یاد شده است که بانک مرکزی قرار است از این ظرفیت استفاده کند.
