منطقه آزاد سایبری؛ فرصتی برای نجات کسب وکارهای دیجیتال از ریزش و مهاجرت
به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان ، ایجاد مناطق آزاد سایبری به‌عنوان یکی از برنامه‌های وزارت ارتباطات در دولت چهاردهم، با هدف تسهیل نوآوری، حمایت از کسب‌وکارهای دیجیتال و توسعه صادرات محتوای بومی مطرح شده است.
این طرح که در ظاهر گامی رو به جلو برای کاهش محدودیت‌های اینترنتی در نقاط مشخصی از کشور است، با اما و اگرهایی درباره نحوه اجرا، دامنه دسترسی، و نیت واقعی پشت آن همراه است.
مسعود شکرانی، عضو هیأت مدیره و رئیس کمیسیون تأمین تجهیزات فاوای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران می‌گوید: مناطق آزاد سایبری فضایی است که در آن محدودیت‌های رایج اینترنتی که به دلایل سیاسی، امنیتی یا فرهنگی در کشور وجود دارد، برداشته می‌شود تا بستر مناسبی برای فعالیت شرکت‌های فناور، صادرات بازی‌ها و محتوای دیجیتال و جذب ارز دیجیتال ایجاد شود.
شکرانی ادامه می‌دهد: هدف این مناطق حفظ کسب و کارهای حوزه سایبری است؛ چراکه در وقایع دو سال پیش، بسیاری از تولیدکنندگان محتوا در ایران با کاهش شدید مخاطبان روبه‌رو شدند، برخی حتی مجبور شدند به کشورهای همسایه بروند تا به اینترنت آزاد دسترسی پیدا کنند ایجاد منطقه آزاد سایبری در واقع یک پاسخ راهبردی به همین نیاز است.
وی همچنین اشاره می‌کند که چند منطقه از جمله منطقه ویژه اقتصادی پیام، جزیره قشم و برخی پارک‌های فناوری برای اجرای این طرح کاندیدا شده‌اند.
به گفته شکرانی، زیرساخت لازم شامل فیبرنوری بدون فیلتر و برج‌های فناوری می‌تواند به‌سرعت فراهم شود؛ تنها نیاز به تصویب در سطح عالی و حمایت اجرایی دارد.
فضای سایبری می‌تواند بدون نیاز به مرزهای فیزیکی، یکی از مهم‌ترین منابع ارزآوری برای کشور باشد
شکرانی در پایان تأکید می‌کند: فضای سایبری می‌تواند بدون نیاز به مرزهای فیزیکی، یکی از مهم‌ترین منابع ارزآوری برای کشور باشد، فقط کافی است، مقررات به‌گونه‌ای تنظیم شود که اجازه دهد از ظرفیت جوانان تحصیل‌کرده حداکثر استفاده صورت گیرد.
با این حال، هنوز مشخص نیست که این مناطق برای چه گروهی در دسترس خواهند بود. آیا همه مردم امکان استفاده از آن را خواهند داشت یا تنها شرکت‌ها و استارتاپ‌های خاص؟
منتقدان می‌گویند این طرح می‌تواند در عمل نسخه جدیدی از همان «اینترنت طبقاتی» باشد که با عنوانی نرم‌تر بازطراحی شده است. هنوز جزئیات فنی و نحوه اتصال کاربران، استانداردهای نظارت، یا تضمین‌های مربوط به دسترسی آزادانه منتشر نشده است.
از سوی دیگر، موافقان بر این باورند که این مناطق می‌توانند به نقطه‌ای کلیدی برای صادرات محتوا، اشتغال نیروی انسانی متخصص و ارزآوری تبدیل شوند؛ به‌ویژه در کشوری که تعداد زیادی نیروی تحصیل‌کرده دارد و زیرساخت‌های دانشگاهی گسترده‌ای در اختیار دارد.
اکنون پرسش اصلی پابرجاست؛ آیا مناطق آزاد سایبری، فرصتی واقعی برای شکوفایی اقتصاد دیجیتال ایران‌اند یا شکل تازه‌ای از کنترل هدفمند کاربران در قالبی جذاب‌تر؟
