آغاز مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی در افغانستان

به گزارش کارگروه شبکه های اجتماعی سایبربان ، یک منبع مطلع در کابل به شرط محفوظ ماندن نامش، به ایندیپندنت گفت که روز سه‌شنبه نشستی میان مقام‌های طالبان از دفتر نخست‌وزیر، وزارت اطلاعات و فرهنگ، اداره استخبارات (اطلاعات)، نماینده ملا هبت‌الله آخندزاده و مقام‌های وزارت مخابرات برگزار و درباره فرمان رهبر این گروه در مورد قطع اینترنت یا «اسلامی‌سازی» استفاده از آن، گفتگو شد.

این منبع افزود: این جلسه از روز دوشنبه آغاز شد، اما به‌ دلیل اختلاف‌نظر روی چگونگی اجرای آن، دو روز ادامه یافت و در پایان، تصمیم گرفته شد به‌ جای قطع کامل اینترنت، دسترسی‌ها محدود شود. بر اساس تصمیم این نشست، در گام نخست، شبکه‌های مخابراتی مکلف شدند دسترسی کاربرانشان را به شبکه‌های اجتماعی پربازدید در افغانستان مسدود کنند.

ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، اوایل این هفته استانداران ۳۴ استان افغانستان را به قندهار فراخواند و درباره اهمیت پیروی از فرمان‌های رهبری و شیوه حکومتداری اسلامی سخن گفت. این اقدام چند روز پس از وصل شدن اینترنت علی‌رغم فرمان ملا هبت‌الله، انجام گرفت و به استانداران تاکید شد فرمان‌های رهبر را در حوزه تحت مسئولیت خود اجرا کنند.

اینترنت در افغانستان برای نخستین‌بار بعدازظهر دوشنبه هفتم مهر، به دستور رهبر طالبان قطع شد، اما پس از دو روز، به دستور نخست‌وزیر این گروه دوباره وصل شد. قطع اینترنت نه‌تنها ارتباطات را مختل کرد، بلکه به از کار افتادن رسانه‌ها، نهادها، بانک‌ها و شبکه‌های مخابراتی منجر شد.

با گذشت یک هفته از این اقدام، طالبان هیچ توضیحی دراین‌باره نداده‌اند. با این حال، به‌ گفته یک منبع مطلع از نتایج نشست مقام‌های طالبان در وزارت مخابرات در کابل، در این نشست که با موافقت نماینده دفتر ملا هبت‌الله آخندزاده برگزار شد، تصمیم بر این شد ارائه خدمات اینترنتی فیبرنوری به خانه‌ها متوقف شود و تنها نهادهای دولتی، شرکت‌ها و نهادهای دارای مجوز قانونی به آن دسترسی داشته باشند. در این جلسه همچنین تصمیم گرفته شد شبکه‌های مخابراتی دسترسی کاربرانشان را به شبکه‌های اجتماعی و بازی اینترنتی پابجی مسدود کنند. وزارت مخابرات طالبان نیز مکلف شد «محتوای غیراسلامی» را در فضای اینترنت شناسایی و دسترسی مردم به آن را متوقف کند.

از زمان فراهم شدن دسترسی مردم به شبکه‌های مخابراتی، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، این نخستین‌ بار است که افغانستان به چرخه سانسور محتوا و مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی وارد می‌شود. در دولت افغانستان که از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ روی کار بود، یک‌ بار برای مسدود کردن دسترسی مردم به بازی اینترنتی پابجی تصمیم گرفته شد، اما این تصمیم به مرحله اجرا نرسید.

شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی در شهرهای مختلف افغانستان، از جمله کابل، مزارشریف، فاریاب، بدخشان، فراه و هرات به ایندیپندنت گفته‌اند که از بعدازظهر سه‌شنبه بدون فیلترشکن نتوانسته‌اند به اینستاگرام، فیس‌بوک و تیک‌تاک دسترسی داشته باشند.

یکی از این کاربران در مزارشریف گفت که سرعت پایین اینترنت استفاده از فیلترشکن برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی را دشوار و دریافت خبرها و تماس با دیگر کاربران را زمان‌بر کرده است. او افزود اینترنت در افغانستان برای بسیاری از مردم که در سال‌های اخیر منبع درآمدشان را از دست داده‌اند  گران تمام می‌شود و استفاده از فیلترشکن هم این هزینه را افزایش می‌دهد.

یک منبع در شرکت مخابراتی افغان‌ تله‌کام، وابسته به دولت که زیر نظر طالبان فعالیت می‌کند، گفت شبکه‌های مخابراتی در آغاز با تصمیم مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی مخالفت کردند، زیرا بخش عمده درآمد این شرکت‌ها از فروش بسته‌های اینترنتی ویژه شبکه‌های اجتماعی تامین می‌شود، اما مقام‌های طالبان پاسخ دادند که این دستور باید اجرایی شود، در غیر این صورت رهبر گروه اینترنت را کلا قطع خواهد کرد.

این منبع افزود هم‌زمان با اقدام شبکه‌های مخابراتی برای مسدود کردن شبکه‌های اجتماعی، خدمات اینترنت فیبرنوری برای خانه‌ها در استان قندهار نیز متوقف شد و قرار است این روند در سراسر افغانستان اجرا شود.

اینترنت فیبرنوری ساعت ۱۰ شب دوشنبه ۱۴ مهر، به دستور استاندار طالبان در قندوز قطع شد، اما ساعت ۱۲ روز سه‌شنبه با دستور وزارت مخابرات دوباره وصل شد. به باور این منبع، با وجودی که بر اساس تصمیم نشست مقام‌های طالبان در وزارت مخابرات قرار شد اینترنت قطع نشود و به‌جای آن شبکه‌های اجتماعی مسدود و خدمات فیبرنوری خانگی متوقف شود،  نهادهای طالبان همچنان سردرگم‌اند و ممکن است مقام‌های محلی در استان‌ها تصمیم‌های متفاوتی بگیرند.

هرچند کاربران شبکه‌های اجتماعی با استفاده از فیلترشکن‌های رایگان به فیس‌بوک، اینستاگرام و تیک‌تاک دسترسی دارند، مسدودسازی این شبکه‌ها در داخل افغانستان نگرانی شاغلان در کسب‌وکارهای اینترنتی را برانگیخته است. در سال‌های اخیر، کسب‌وکارهای آنلاین و درآمدزایی از شبکه‌های اجتماعی در افغانستان افزایش یافته است. علاوه بر این، شرکت‌های بزرگ و نهادهای دولتی و خصوصی هم از شبکه‌های اجتماعی برای اطلاع‌رسانی درباره برنامه‌هایشان استفاده می‌کنند و ده‌ها فروشگاه آنلاین هم محصولاتشان را از طریق فیس‌بوک، اینستاگرام و تیک‌تاک به فروش می‌رسانند.