ژانر مستند در سینما و تلویزیون ایران، غالبا محدود به موضوعات خاصی بوده است؛ اجتماعی و سیاسی یا فرهنگی. برخلاف سینمای دنیا که از موضوعات به ظاهر پیش پا افتاده و کم اهمیت، محصولات رسانه‌ای تاثیرگذار و جریان‌ساز تولید می‌کند، متاسفانه این کمبود در عرصه فرهنگی ما در حال نهادینه شدن است. اما از اواسط سال گذشته، موسسه اطلاع رسانی و امور سایبری سایبربان، با همکاری قرارگاه پدافند سایبری سازمان پدافند غیر عامل کشور، گام در راه تولید فیلم‌های مستند، با محوریت فضای سایبر نهاده است. مستند سه‌گانه کیفرخواست، به روایت گیبنی و راپرتچی، از جمله آثاری است که با محوریت مذکور، تهیه و تولید شده است.
اما مستند تلویزیونی راپرتچی، محصول سال 1397، به نویسندگی و کارگردانی ارشاد فضلی‌خانی، نگاهی دارد به تغییرات زندگی انسان نوین، بعد از فراگیر شدن تکنولوژی موبایل. پدیده‌ای که با تولد تلفن‌های همراه هوشمند، تغییرات شگرفی در سبک زندگی بشر ایجاد کرد. بُعد آسایش آفرینی گوشی‌های هوشمند بر همگان آشکار است، ترکیب قدرتمند تکنولوژی و اینترنت، آنچنان دریافت خدمات شهروندی را در دسترس قرار داده، که تصور حذف این ترکیب، حتی برای لحظه‌ای، غیرقابل تصور است. امروزه از پرداخت قبوض و کرایه خودرو، تا شرکت در کلاس‌های دانشگاهی و بیزینس‌های چند صد میلیاردی را تلفن‌های همراه هوشمند به دوش می‌کشند.
مستند راپرتچی در گام اول، مخاطب را در چالش مفهوم "تنهایی" قرار داده و به مبحث حریم خصوصی، گریزی می‌زند. مخاطب با یک سوال اما با دو قید مختلف مواجه می‌شود:
چقدر از امور روزمره زندگی شخصی شما به تلفن همراهتون وابسته است؟
به عنوان یک شهروند، چقدر به تلفن همراه وابسته هستید؟
هویت شخصی و هویت شهروندی، کلیدواژه فیلمساز برای سکانس نخست فیلم است. جملاتی که از زبان علی خسروی، روایتگر راپرتچی با مخاطب مطرح می‌شود. صورت مسئله، هم‌پوشانی هویت شهروندی و هویت فردی در دوره فوران تکنولوژی است. در واقع اینجا، تکنولوژی کاتالیزوری است که مرز این دو هویت را بهم نزدیک کرده؛ این قرابت البته مسئولیت افراد نسبت به خود و جامعه را نسبت به گذشته متفاوت نموده است.
فیلم در سه سطح، تهدیدات احتمالی تلفن‌های هوشمند را دسته‌بندی می‌کند؛ سطح اول مربوط به بررسی آسیب‌پذیری‌های بالقوه موجود در تلفن‌همراه است، فارغ از اینکه گوشی به اینترنت متصل باشد یا خیر. تهدیداتی که بخشی از آن مرتبط با حفره‌های موجود در سیستم‌عامل تلفن‌های همراه بوده و به مرور نمایان می‌شود. این بخش در گپ و گفت با کارشناسان حوزه سایبر، محمد میثمی و سامان نجفی بررسی می‌شود. نمایش هک شدن گوشی شرین آلفونسی، گزارشگر شبکه cbs در حاشیه اجلاس لاس وگاس، تکمیل کننده این سکانس از فیلم است.
راپرتچی سپس، تلفن همراه در حالت آنلاین را مورد کنکاش قرار می‌دهد؛ بررسی مواردی که در حوزه جرایم سایبری و شبکه‌های اجتماعی شاهد آن هستیم. در این بخش نیز کارشناسان برنامه، راهکارهای عمومی مرتبط با این نوع از تهدیدات را مورد تحلیل قرار می‌دهند. اهمیت تلفن همراه در اینجا، «همراه» بودن است. نکته‌ای که کارشناس برنامه نیز به آن اشاره می‌کند، این است که رایانه یا تبلت همیشه و همه جا در کنار ما نیست، اما تلفن همراه، تقریبا تمام ساعات شبانه روز، حتی زمانی که ما به خواب رفته‌ایم در کنارمان قرار دارد.
اشاره به سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در شناخت ذائقه یک جمعیت، شهر و کشور، خط واصل سطح دوم و سوم مورد بحث فیلم است. گریزی به اینکه نحوه رفتاری کاربر در فضای مجازی، مورد رصد موشکافانه در حوزه‌های تجاری، فرهنگی، سیاسی و ... قرار می‌گیرد و سرمایه گذاری‌ها در دنیا، با تکیه بر اطلاعات حاصله از الگوریتم رفتاری کاربران انجام می‌پذیرد. اینجا باز هم تلفن همراه رُل اصلی است.
سپس فیلم در فاز پایانی کارشناسی، نگاهی به نقش موبایل در امنیت ملی و حوزه بین الملل داشته است. پروژه پریزم محور اصلی است؛ میکو هیپونن فنلاندی، لارنس لسینگ، ادوارد اسنودن، ژولین آسانژ در کنار کارشناسان داخلی به تجزیه و تحلیل این مبحث پرداخته‌اند. نقش افراد در اجتماع مجازی و اهمیت کیفیت سبک زندگی مجازی آنان، کلید واژه فاز سوم راپرتچی است. نکته مناسبی که به عنوان سورپرایز در انتهای فیلم طراحی شده، هک شدن گوشی موبایل کارشناس برنامه، حین تصویربرداری است. جائیکه میکروفن و دوربین سلفی گوشی موبایل آقای میثمی، مورد نفوذ یک هکر قرار می‌گیرد؛ با تاکید بر اینکه کارشناس آی تی بودن، تضمینی بر امنیت کامل در فضای مجازی نیست.
باید منتظر ماند و دید حمایت از آثار مستند سایبری تولید داخل، در چه سطح و کیفیتی ادامه خواهد یافت.
