یادداشتی بر فیلم سینمایی آلیتا: فرشته جنگ – Alita: Battle Angel

سیصد سال پس از سقوط

ابرقهرمان‌های هالیوودی قصه‌هایی تکراری دارند، نبرد خیر و شر و در نهایت پیروزی ابرقهرمان بر شرورها. تنها چیزی که باعث کنجکاوی مخاطبان برای دیدن و شنیدن قصه ابرقهرمان‌ها می‌شود، تفاوت آنها با یکدیگر است. تفاوتی که از ظاهر و شخصیت‌پردازی ابرقهرمان‌ها شروع می‌شود تا تفاوتی که در ظاهر و شخصیت دشمنان شرور طراحی می شود.

اما «آلیتا» ابرقهرمان فیلم جدید کمپانی قرن بیست و یکم چه شمایل و ظاهری دارد و قرار است با کدام ضدقهرمان مبارزه کند؟ دختری نوجوان که توانایی‌هایش به جنس و هویتی است که بدنش از آن طراحی شده است. شمایل یک ابرقهرمان سایبورگ.

داستان «آلیتا» در سال ۲۵۶۳، تقریبا ۳۰۰ سال بعد از «سقوط» رخ می‌دهد. دنیای تمدن و انسانیت نابود شده و تمام اتفاقات «آلیتا: فرشته جنگ» در شهر آهنی Iron City رخ می‌دهد. شهری مخوف و خطرناک که قدرتمندها در کمین سایبورگ‌های ضعیف‌تر هستند تا آنها را از بین برده و از قطعات‌شان برای فروش و استفاده مجدد بهره ببرند. یکی از معدود انسان‌های خوب این کلان‌شهر «دکتر ایدو» در میان خرابه‌ها، سر یک زن جوان را پیدا می‌کند که هنوز نفس می‌کشد. دکتر ایدو سر او را با یک بدن سایبری پیوند می‌زند و او را آلیتا می‌نامد.

آلیتا چیزی از زندگی قبلی‌اش نمی‌داند. صورتی شبیه کارکترهای مانگای ژاپنی دارد و در ابتدای فیلم هیچ کسی فکرش را هم نمی‌کند که از چهره فرشته وار این دخترک نوجوان یک ابرقهرمان بیرون بیاید. ولی جادوی جلوه‌های ویژه و سینمای هالیوود، حتی ضعف‌های فیمنامه‌ای این اثر سینمایی را هم پوشانده است. فیلمنامه سردرگم «آلیتا، فرشته جنگ» از پرداخت شخصیت‌های این فیلم عاجز است و نمی‌تواند قهرمان، ضد قهرمان و حتی شخصیت منفی خود را به درستی پرورش دهد و واضح است که در چنین شرایطی سراغ کلیشه‌ها می‌رود و فاقد پیچش‌های داستانی است.

به خاطر همین ضعف فیلمنامه و عدم شخصیت پردازی «آلیتا» است که فیلم نمی‌تواند همان خط سیری که از ابتدا برای این ابرقهرمان شکل داده در کل قصه پیش ببرد. ابتدای فیلم «آلیتا»، با سوال مهمی در مورد هویت خودش مواجه است. «آلیتا» حتی اسمش را به یاد ندارد. او درباره هویتش سوالاتی دارد که باید در ادامه قصه پاسخ آنها را از میان خرده معماهایی کشف کند. پرسش در مورد چیستی و هویت از جمله ایده‌های اصلی است که معمولا در فیلم‌ها و سریال‌های با مضمون هوش مصنوعی، گنجانده می‌شود و پایان داستان، خودآگاهی است که قهرمان به آن دست خواهد یافت. اتفاقی که در فیلم «آلیتا؛ فرشته جنگ» رخ نمی‌دهد.

البته عدم شخصیت پردازی ابرقهرمان سایبورگ، تنها ایراد این فیلم نیست که نشان می‌دهد بخش داستانی بی‌اهمیت ترین مسئله برای سازندگانش بوده است؛ ساختاری که در جهان فیلم طراحی شده به گونه‌ای است که از دو طبقه اجتماعی و زیستی سخن می‌گوید؛ طبقه نخست، منطقه‌ی بالا سر شهر آهنی است. ناحیه‌ای که ساکنانش در رفاه و امنیت هستند. در سوی دیگر اما، ساکنان طبقه ضعیف اجتماعی در زمین ویران شده هستند. منطقه‌ای به دور از رفاه و امنیت. فیلم در تصویرسازی دقیق این دوطبقه، الکن است و هیچ تصویری از طبقه مرفه نشان نمی‌دهد. اما با همین توصیف الکن، «آلیتا» ابرقهرمان فیلم، قرار است علیه سیستم و اختلافات طبقاتی مبارزه کند. مسئله‌ای که با پایان‌بندی ضعیف فیلم می‌توان گفت که در این مورد هم موفق نبوده است.

 فیلم اشارات مستقیمی به قدرت یافتن نظام سرمایه‌داری و تاثیر در زندگی ساکنان کره زمین ندارد ولی سرنوشت ساکنان دوران پس از سقوط تمدن و انسانیت را با شکل‌گیری دو طبقه اجتماعی تعریف می‌کند. سرنوشتی که انگار در دورانی نزدیک‌تر و برای بشر امروز هم در حال تحقق است.

باید منتظر ماند و دید، نسخه احتمالی بعدی آلیتای ابر قهرمان، تا چه حد در کاهش نقاط ضعف موفق خواهد بود.