یادداشتی بر فصل دوم سریال آینه سیاه (BLACK MIRROR)
در ادامه بررسی مجموعه تلویزیونی «آینه سیاه-BLACK MIRROR»، نگاهی خواهیم داشت به فصل دوم. این فصل نیز همانند فصل نخست از سه اپیزود مجزا تشکیل شده است.
اپیزود اول، بازخواهم گشت
ماجرای اپیزود «بازخواهم گشت-Be Right Back»، در آینده‌ای نزدیک اتفاق می‌افتد. جائیکه گسترش تکنولوژی، بیش از پیش با زندگی مردم عجین شده است. زوج جوان این قسمت نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شخصیت مرد فیلم "استامر"، به شدت وابسته به شبکه‌های اجتماعی است و این وابستگی حتی بر زندگی شخصی او نیز تاثیر گذاشته است. استامر در یک سانحه رانندگی کشته می‌شود و همسرش "مارتا" از نبود او به شدت آسیب می‌بیند. مارتا به پیشنهاد یکی از دوستانش اقدام به ثبت‌نام در برنامه‌ی کامپیوتری خاصی می‌کند. این برنامه با آنالیز رفتار استامر در شبکه‌های اجتماعی و به کمک یک هوش‌مصنوعی، از طریق صدا و مکاتبه، حسابی کاربری شبیه به اکانت استامر راه‌اندازی می‌کند. مارتا که از این ارتباط مجازی با استامر احساس آرامش می‌کند، با پیشنهاد جدیدی مواجه می‌شود و ... .
اصلی‌ترین پیام این اپیزود از آینه سیاه، غیرقابل کپی بودن روح آدمی است. زمانی‌که مارتا با نسخه شبیه‌سازی‌شده یا به عبارت بهتر، روبات استامر روبه‌رو می‌شود، در ابتدا از برتری‌های فیزیکی و جسمی روبات لذت می‌برد. اما آنچه این موجود شبیه‌سازی‌شده فاقد آن است، نبود روح است. روح آدمی یکتاست، اما روح این روبات، برگرفته از بخشی از سبک زندگی مجازی استامر در دوران حیات اوست. بخش بزرگی از استامر در روبات نیست، به عبارت بهتر، روبات استامر متشکل از توئیت‌ها، عکس‌ها و فیلم‌هایی است که از وی در اینترنت باقی است نه چیز دیگری!
اپیزود دوم، خرس سفید
داستان اپیزود «خرس سفید-White Bear»، روایت احوالات کابوس‌وار دختری است که از خواب برخواسته و دنیا را دگرگون می‌یابد؛ علامت سفیدی روی صفحه تلویزیون حک شده و افکار نصفه و نیمه‌ای همچون یک فیلم از مقابل چشمان دختر رژه می‌روند. عده‌ای اسلحه به‌دست به دنبال انتقام از او هستند. دختر می‌گریزد و از مردم کمک می‌خواهد اما، همه نظاره‌گر او هستند. شهروندانِ دوربین به‌دست، فقط به تماشا نشسته‌اند و ... .
اپیزود دوم فصل دوم نیز همانند اپیزود میانی فصل نخست، حال و هوایی سورئال دارد. البته سورئالیسم در این اپیزود بسیار پررنگ‌تر از اپیزودهای قبلی است. مخاطب در این قسمت، چند حالت گوناگون را تجربه می‌کند. ابتدا یک فضای وهم‌آلود و ترسناک با مردمی که گویا کر و لال شده‌اند و چون مردگانی متحرک و البته گوشی به‌دست، فقط نظاره‌گر حوادث هستند؛ دختری که تنها و متحیر در شهر مردگان باقی مانده؛ آن‌هم تنها با عده‌ای که قصد جان او را کرده‌اند. از همه تکان‌دهنده‌تر زمانی است که پی می‌بریم همه آنچه که مشاهده کرده‌ایم، سناریویی بوده برای محاکمه دختری که به جرم مشارکت در قتل یک کودک طراحی شده است. پایان هر روز، ذهن این دختر به‌وسیله دستگاه پاکسازی شده و سناریو تکرار می‌شود. مردم شهر نیز برای شرکت در این سناریو، بلیط خریده و جزئی از بازی می‌شوند. «خرس سفید» یکی از سخت‌ترین اپیزودهای آینه سیاه است که باید بیش از یک‌بار آن‌را مشاهده کرد. اصل تثلیث در این قسمت از سریال به‌خوبی نمایش داده شده است.
اپیزود سوم، نوبت والدو
ماجرای اپیزود سوم، با نام «نوبت والدو- The Waldo Moment»، روایت‌گر ایام انتخاباتی در انگلستان است. در گرماگرم رقابت‌های انتخاباتی بین دو حزب پرطرفدار، یک خرس کارتونی مجازی، هر دو نماینده احزاب را به چالش می‌کشد. این شخصیت انیمیشنی که توسط صدا پیشه‌اش کنترل می‌شود، با صراحت لهجه و البته توهین، سعی در روشنگری علیه گروه‌های سیاسی دارد. محبوبیت این موجود مجازی به حدی می‌رسد که خود به عنوان نامزد انتخاباتی ثبت نام کرده و ... .
«نوبت والدو» از اپیزودهایی است که واکنش‌های متفاوتی در پی داشته است. این قسمت، از ایده مرکزی خوبی برخوردار است که البته در اجرا با شکست مواجه شده؛ مهم‌ترین نکته این اپیزود، تاثیر انکار‌ناپذیر یک شخصیت مجازی بر افکار عمومی است. این تاثیر‌گذاری از جانب والدو، حتی با تغییر صدا‌پیشه و مغز متفکرش، در محضر مخاطب، تغییر چندانی نمی‌یابد. سرمایه‌گذاری جریان‌های سیاسی و امنیتی روی این پتانسیل، از دیگر نکات حائز اهمیتی است که به خوبی در «نوبت والدو» به آن اشاره شده است؛ درست جائیکه مامور سازمان سیا با طراح والدو دیدار و برای او خط مشی سیاسی ترسیم می‌کند.
در آینده نزدیک، خواننده نقد و بررسی سومین فصل از سریال «آینه سیاه»، در صفحه سایبرسینما باشید.
