نگاهی به فیلم ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم(We're All Going to the World's Fair)
حوالی سال 2013 میلادی با انتشار اخباری از خودکشی تعدادی نوجوان در نقاط مختلف اروپا، نسل جدیدی از بازی‌های چالش محور متولد شد. منتشر کنندگان این اخبار مدعی بودند بازی نهنگ آبی، متشکل از چند چالش مرحله‌ای در شبکه وی‌کِی به خودکشی چند نوجوان انجامیده است. وی‌کی، سرویس شبکه اجتماعی محبوب میان کاربران اروپایی روس زبان است که توسط برادران دوروف ایجاد و بعدها به وب سایت Mail.Ru واگذار شد. بر اساس آمار منتشره تا مارس ۲۰۱۸، دست‌کم ۵۰۰ میلیون حساب کاربری در وی‌کی ایجاد شده است.
در چالش اینترنتی ۵۰ مرحله‌ای نهنگ آبی از مخاطبان نوجوانان خواسته می‌شود بصورت روزانه، ماموریت محوله را انجام داده و در پایان، عکس یا فیلمی از خود به سرور نهنگ آبی ارسال کنند؛ این شرط راه یافتن به مرحله بعدی است. برای نمونه، یکی از چالش‌های اولیه، ترسیم یک نهنگ آبی روی دست بود. در مرحله بعد از کاربر خواسته می‌شد نیمه‌شب بیدار شود، یک فیلم ترسناک نگاه کند، لب خود را بِبُرد، روی دست با چاقو واژه‌ای حک کند و بالای یک ساختمان بلند با پاهای آویزان از خود عکس بگیرد. البته این بازی توسط ادمین‌های دیگر، به شکل چالش‌های گوناگون و متفاوت اجرا می‌شد.
پس از فروکش کردن موج خبری نهنگ آبی، بسیاری از کارشناسان این پدیده را حقه‌ای ساختگی و اغراق شده اعلام کردند. آن‌ها ادعا داشتند با وجود مطالب زیادی که درباره این چالش عنوان شده، هیچ مورد اثبات شده‌ای از ارتباط میان خودکشی و نهنگ آبی وجود ندارد. یکی از پژوهش‌های انجام شده در دانشگاه دولتی روسیه مدعی است که روزنامه‌نگاران و خانواده‌ها با کنار هم قرار دادن عناصر متناقض به این نتیجه نادرست رسیده‌اند که عامل خودکشی فرزند آن‌ها، بازی نهنگ آبی است. در حالیکه دلیل اصلی آن، اختلال افسردگی و بحران نوجوانی است.
با این حال، مختصات رازآلود و تناقضات متعدد در حوزه بازی‌های چالش محور، صنعت سینما را نیز برای پرداختن به چالش‌هایی از جنس نهنگ آبی، ترغیب کرده است. در کشور خودمان نیز، سال 97 سریالی با همین نام در پلتفرم فیلیمو به کارگردانی فریدون جیرانی منتشر شد که البته با اقبال مخاطب مواجه نشد. یکی از آخرین پرداخت‌های صنعت رسانه به این خانواده از گیم، توسط جین شونبران در سال 2021 انجام شد. فیلم سینمایی «ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم - We're All Going to the World's Fair» با نویسندگی و کارگردانی شونبران، نخستین نمایش خود را در جشنواره فیلم ساندنس، 31 ژانویه 2021 تجربه کرد. آنا کاب، هالی ان فرینک و مایکل جی راجرز از جمله بازیگران این فیلم 86 دقیقه‌ای هستند.
داستان فیلم
کیسی دختر نوجوانی است که با پدرش زندگی می‌کند. او بیشتر اوقات خود را در اتاق زیرشیروانی و پای لپ‌تاپ سپری می‌کند. صمیمی‌ترین و شاید تنها دوست کیسی عروسکی است که از خردسالی به همراه اوست، خرسی به نام پو. کیسی از طریق شبکه‌های اجتماعی با چالش "ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم" آشنا می‌شود. شرکت کنندگان در این چالش پس از زخمی کردن انگشت دستشان به تماشای ویدئوهای ارسالی سایر شرکت کنندگان می‌نشینند. افراد در ویدئوها از تغییرات روحی و روانی‌شان پس از شرکت در چالش "ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم" می‌گویند. شرط پیشرفت در این چالش، رضایت دیگر شرکت کننده‌ها از ویدئوهای ارسالی است.
علاقه کیسی، فیلم‌های ژانر وحشت است و او قصد دارد، ویدئوهای خواب‌گردی شبانه‌اش را در چالش به اشتراک بگذارد. شخصی با نام کاربری «JLB» پس از تماشای ویدئوی خطرناک کیسی، سعی در برقراری ارتباط با او دارد. در این ویدئو کیسی در حال خواب‌گردی به انبار پدرش رفته و تفنگ شکاری او را مسلح می‌کند. JLB در پیامش به کیسی نسبت به رفتارهای دختر نوجوان ابراز نگرانی می‌کند؛ کیسی در ویدئوهای بعدی از قصد ارتکاب به یک قتل صحبت می‌کند و ... .
برد – برد به نفع بیماران!
عرصه سینمای تجربی در هنر هفتم، زمینه آزمایش ایده‌های متفاوت را پدید آورده است. ایده‌هایی که بعضا در ابعاد جنینی باقی مانده و سر و شکل کلاسیک ندارند. بسیاری از تولیدات سینمای تجربی، نمایانگر بخشی از زیست کارگردان یا نزدیکان اوست. حدیث نفسی بسیار شخصی! تا جایی که فقط خود او مخاطب اصلی فیلم خواهد بود! آنچه از ساخته جین شونبران به چشم می‌آید، چیزی در میانه همین تعریف است؛ نه آنقدرها دور از ما، که پس از چند دقیقه از تماشای فیلم دکمه استاپ را با دلخوری بفشاریم، نه انقدر نزدیک که مشتاقانه به تماشا بنشینیم. هر کس نام بازی نهنگ آبی یا حتی مومو را شنیده و درباره آن خوانده باشد، خیلی سریع با اتمسفر فیلم آشنا خواهد شد. با یک دختر نوجوان و احتمالا مبتلا به اختلال دوقطبی شخصیتی طرف هستیم که تمام دنیایش خلاصه به اتاق زیرشیروانی، لپ‌تاپ و عروسکش "پو" است. فیلم انقدر روی تنهایی دختر تاکید دارد که به جز صدای یک دیالوگ چند کلمه‌ای، چیزی از پدر او نمی‌شنویم؛ حتی چهره او در فیلم نمایش داده نمی‌شود. در مورد کاراکتر JLB نیز همین استراتژی صدق می‌کند. در یک پلان چند ثانیه‌ای، تصویر محوی از یک زن چمدان به‌دست، نمودی از عمق تنهایی کاراکترهای این فیلم است.
روانشناسان معتقدند افراط در تنهایی باعث تربیت یک شخصیت گوشه‌گیر خواهد شد. ادامه این گوشه‌گیری به یک اختلال می‌انجامد؛ همه کاراکترهایی که در «ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم» مشاهده می‌کنیم دچار گونه شدیدی از تنهایی هستند. این عمق تنهایی، چیزی شبیه به دوقطبی شخصیتی و اختلال توهم در کاراکترها ایجاد کرده است. گلچین متنوعی از جغرافیای افسردگی!
در «ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم» کیسی به عنوان کاراکتر اصلی، توهماتش را در بستر فضای مجازی به واقعیت تبدیل می‌کند. او رفتارهای ناشی از تبعات افسردگی را با کاربرانی به اشتراک می‌گذارد که نه تنها او را شماتت نمی‌کنند؛ که اتفاقا رضایت آن‌ها عامل موفقیت در چالش است. یک همکاری برد-برد برای پایه‌گذاران چالش «ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم» و کاربرانی شبیه کیسی.
زمانیکه فیلیپ بودکین، سازنده ادعایی بازی نهنگ آبی در مقابل پرسش چرایی طراحی این بازی قرار گرفت، پاسخ قابل تاملی داد. او گفت: "تمام کسانی که اقدام به آغاز بازی نهنگ آبی می‌کنند، در حقیقت خود به دنبال خودکشی هستند و او تنها مسیر را به آن‌ها نشان داده است." این همان مسیر به اصطلاح برد بردی است که ذهن بیمار و البته استعمارگر امثال بودکین به آن گرایش دارند. بهترین بستر برای این استعمار نیز فضای مجازی است. فیلم سینمایی «ما همه به نمایشگاه جهانی می‌رویم» به عنوان یک اثر تجربی، با وجود همه کم وکاستی‌ها، بودجه و لوکیشن محدود، در نمایش استعمار ذهن مخدوش کاربرانی شبیه به کیسی موفق عمل کرده است. کیسی‌هایی که بواسطه انواع گوناگون اختلالات روان‌پریشانه، دست‌آویز افرادی متوهم‌تر و بیمارتر از خودشان قرار می‌گیرند. در فرآیند چالش‌هایی نظیر "نهنگ آبی"، گونه پیچیده‌ای از «تسخیر» اتفاق می‌ا‌فتد. نگارنده در مقالات آینده به مبحث تسخیر بر بستر سایبر خواهد پرداخت؛ جاییکه جادو از متافیزیک به صفر و یک نقل مکان می‌کند!
