معرفی ابزار داعش در فضای مجازی
به گزارش واحد فناوری اطلاعات سایبربان؛ در شش ماه گذشته، گروه تروریستی داعش و خبرگزاری آن اعماق (Amaq)، به طور رسمی حداقل 6 برنامه‌ی مختلف را علاوه بر برنامه‌های تولید شده به وسیله خود، برای تلفن‌های هوشمند ساخته و عرضه کردند. این توسعه‌دهندگان می‌گویند ماندن در صف مقدم فناوری‌های اجتماعی در اولویت قرار دارد. در اینجا فناوری اجتماعی یعنی استفاده از اقسام نرم افزار و سخت افزار برای رسیدن به اهداف اجتماعی خاص.
اولین برنامه‌ی داعش در 29 نوامبر سال 2015 از طریق اعماق منتشر شد که در بیشتر مواقع گزارش‌های خبری و ویدئویی از عملیات‌های آن‌ها در عراق و سوریه را ارائه می‌دهد.
داعش، دو ماه بعد و در تاریخ 30 ژانویه 2016 برنامه‌ی اندرویدی و رادیویی البیان (Al-Bayan) را برای ارائه‌ی اخبار روزانه از تقسیمات استانی داعش، قرائت دینی و بیان شعارها منتشر کرد.
برنامه‌هایی از این دست نه تنها ابزار مناسبی برای جذب مخاطب به حساب می‌آید، بلکه کانالی پایدار را در رسانه‌های اجتماعی برای منتشر کردن اطلاعات ارائه می‌دهد. البته بیشتر این کانال‌ها توسط مدیران شبکه‌های اجتماعی مسدود می‌شود. به همین دلیل جای تعجب نیست که داعش به انجام پروژه‌های مشابه ادامه دهد.
تصویری از برنامه‌ی اعماق
داعش در تاریخ 17 آوریل نسخه‌ی انگلیسی برنامه‌ی اعماق را منتشر کرد. همچنین آن‌ها در تاریخ‌های 21 آوریل و 2 می، اقدام به انتشار برنامه‌های تبلیغاتی خود برای فرانسه و ترکیه کردند.
داعش تنها به تولید برنامه با محتوای خبرگزاری و دینی نمی‌پردازد. این گروه تروریستی در تاریخ 10 می 2016 برنامه‌ای با نام هاروف (Haroof) را با هدف آموزش زبان عربی به کودکان منتشر کرد. گروه سازنده‌ی آن، هاروف « al-Himmah Library» نام دارد. این برنامه برای آموزش زبان عربی به‌طور کامل از مثال‌ها و تصویرهای ادوات جنگی استفاده می‌کند. به عنوان مثال از مادفا (توپ) برای حرف «م» و ساروخ (موشک) برای «س» استفاده می‌شود.
داعش برای برنامه‌های خود بروزرسان‌های مختلفی را به مرور زمان منتشر می‌کند. به عنوان مثال در تاریخ 16 مارس 2016 یک بروزرسانی برای برنامه‌ی اعماق منتشر شد. همچنین در تاریخ‌های 17 مارس و 28 می امسال نیز نسخه‌ی تحت ویندوز برنامه‌های اندرویدی البیان و هاروف عرضه گشت.
درست زمانی که به نظر می‌رسید داعش روشی برای ایجاد و ارسال لینک به صورت مستقیم و پیوسته به دنبال کنندگان خود پیدا کرده است؛ این گروه نشانه‌هایی از خطرات جدید در برنامه‌های مذکور پیدا کرد.
در اطلاعیه‌ی رسمی منتشر شده در تاریخ 1 ژوئن توسط اعماق و کانال‌های داعش در دیگر شبکه‌های اجتماعی، ادعایی مبنی بر شناسایی یک نسخه‌ی جعلی از برنامه‌ی اعماق با کاربرد جاسوسی، مطرح شد. داعش و حامیان آن، مدت کوتاهی بعد از این اطلاعیه، پیام هشدار دیگری به زبان‌های مختلف منتشر کردند. این پیام هشدار بیان می‌کرد که برنامه‌های پخش شده به‌صورت آنلاین جعلی هستند. همچنین در این پیام دستورالعملی امنیتی مشابه، آنچه اعماق بیان کرده بود وجود دارد.
تصویری از برنامه‌ی هاروف
باید توجه داشت، برخلاف پیام اول، پیام دوم توسط یک مقام رسمی داعش منتشر نشده است. از طرفی نسخه‌ی انگلیسی این پیام که در همان روز منتشر شد به طور قطعی هدف نفوذ برنامه‌های جعلی را اعلام کرد.
عده‌ای ممکن است تعجب کنند که یک برنامه چگونه می‌تواند جعلی باشد و هرگز اهمیتی به دریافت یک برنامه از طریق فروشگاه نمی‌دهند؛ اما داعش و دیگر گروه‌های تروریستی با عملکردها و منابع مختلف، باعث به وجود آمدن آسیب‌پذیرهای جدید می‌شوند.
همه‌ی برنامه‌های تولید شده توسط داعش، برای سیستم‌عامل اندروید تولید شده‌اند. این موضوع به علت اولویت‌بندی آن‌ها نیست؛ زیرا برنامه‌های تولید شده برای iOS قبل از قرار گرفتن در فروشگاه اپل، توسط سیاست‌های سخت‌گیرانه آن‌ها بررسی می‌شوند. شرکت گوگل نیز به‌طور مشابه این کار را انجام می‌دهد. به عنوان مثال می‌توان به اپلیکیشن تولید شده توسط گروه طالبان افغانستان اشاره کرد که در تاریخ 1 آوریل 2016، تنها یک روز بعد از عرضه، از فروشگاه حذف شد.
دلیل دیگر انتخاب اندروید، در دسترس بودن برنامه‌ها از منابعی غیر از فروشگاه گوگل است. بر خلاف iOS برنامه‌های اندرویدی به طور مستقل و با پسوند «APK1» عرضه می‌شوند. برنامه‌هایی که با این پسوند ساخته می‌شوند را می‌توان از هر منبعی به غیر از فروشگاه گوگل دریافت کرد و داعش نیز از همین ویژگی برای انتشار برنامه‌های خود استفاده می‌کند؛ زیرا منبع اصلی انتشار برنامه‌ها مشخص نبوده و نمی‌توان آن را به‌صورت کامل تحت کنترل در آورد. استفاده از ویژگی یاد شده پیامدهایی را نیز برای حامیان آن‌ها به دنبال دارد. برنامه‌هایی که در خارج از فروشگاه‌های اپل و اندروید عرضه می‌شوند بستر مناسبی برای توزیع بدافزارها و هدف قرار دادن افراد مختلف است. این موضوع یکی از دلایل اصلی اعلام هشدار جعلی بودن برنامه‌های داعش به حساب می‌آید.
یکی از روش‌های تعیین اعتبار که اصطلاحاً به آن اثرانگشت دیجیتال (Digital fingerprint)، می‌گویند می‌توان با استفاده از تعدادی فایل خاص و تغییر شکل اصلی آن، فریب داد. با توجه به نوع اپلیکیشن‌های داعش، به نظر می‌رسد عده‌ی زیادی به هشدارهای داده شده توجه نمی‌کنند. اشتباهات حامیان داعش، باعث می‌شود تا دنبال کنندگان کانال‌های اعماق و نشیر2 (Nashir) کاهش پیدا کرده و اعتماد مردم را نسبت به شبکه‌های اجتماعی از بین می‌برد.
به نظر می‌رسد، اختلال‌های ایجاد شده در برنامه‌های داعش، برای آن‌ها خجالت‌آور است؛ زیرا آن‌ها تلاش زیادی می‌کنند تا در حضور خود را در رسانه‌ها و دیگر گروه‌های تروریستی حفظ کنند و پیروان خود را در معرض خطر شناسایی و دستگیری قرار می‌دهد. به همین علت است که هشدار قرمز رنگ نشان داده شده در بالا را منتشر نکرد؛ اما در ازای این کار طرفداران خود را حفظ کرده است.
____________________
1- Android application package
2- نشیر نام یکی از کانال‌های داعش در پیام‌رسان تلگرام است.
