شبکه ملی اطلاعات؛ بهترین راهکار مقابله با جاسوسی سایبری

به گزارش کارگروه بین الملل سایبربان «پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ بدون شک فضای سایبری تأثیرات بنیادین و اساسی در ماهیت و محتوای جاسوسی به دنبال داشته است به طوری که استفاده از واژه جاسوسی سایبری نشان گر این واقعیت انکارناپذیر است. امروزه تاثیرات انقلاب صنعتی چهارم در فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث شده در عرصه جاسوسی، امکانپذیری و گستردگی دسترسی به اطلاعات حساس و راهبردی کشورهای مختلف، با کمترین هزینه و زمان فراهم شود.

در واقع فضای سایبر این امکان را برای بازیگران مختلف از جمله دولت ها فراهم کرده تا با کمترین نیروی انسانی و هزینه، عملا بیشتر ابعاد و حوزه های مختلف یک کشور را رصد کنند و اطلاعات لازم و حساسی را به دست آورند. اطلاعات منتشر شده توسط افرادی مثل جولیان آسانژ و ریچارد اسنودن به خوبی این موضوع را تأیید می کند. اطلاعات منتشر شده توسط این افراد در ویکی لیکس نشان می دهد سازمان های اطلاعاتی آمریکا با توجه به امکانات سایبری، عملا بیشتر کشورها را به شکل گسترده در حوزه ها و عرصه های مختلف، در هر زمانی که اراده کرده اند مورد حمله قرار داده اند. عرصه ها و حوزه های جاسوسی و حملات سایبری شامل ابعاد سیاسی، اقتصادی، صنعتی، نظامی، آموزشی، پژوهشی و در نهایت اجتماعی و فرهنگی می شود که در اینجا به طور مختصر اشاره می شود:

1. عرصه سیاسی و امنیتی

فضای مجازی و اینترنت باز این امکان را فراهم نموده تا حتی حساس ترین اطلاعات سیاسی و امنیتی کشورها در دسترس دیگران قرار گیرد. منظور از اطلاعات سیاسی حساس، راهبردهای کلان سیاسی، امنیتی و نظامی است که توسط عالی ترین مقامات کشورها در برهه های زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت اتخاذ می شود.

در این زمینه می توان به اطلاعات منتشر شده سایت ویکی لیکس و اسنودن اشاره کرد که در آنها به وضوح نشان داده شده ایالات متحده آمریکا تقریبا حساس ترین مراکز سیاسی و امنیتی کشورهای مختلف و از جمله کشورهای اروپایی را رصد کرده است. ایالات متحده حتی مکالمات رهبران نزدیک ترین کشورها به خود از جمله رهبران آلمان، فرانسه و انگلیس را رصد کرده و از آخرین و حساس ترین اطلاعات سیاسی و امنیتی این کشورها باخبر بوده است. به هر حال زمانی که امکان جاسوسی سایبری از رهبران قوی ترین کشورهای اروپایی وجود دارد، عملا این نگرانی برای سایر کشورها کاملا جدی و نگران کننده است. همین اطلاعات به خوبی نشان می دهد آمریکا و احتمالا سایر کشورها عملا در حال رصد رهبران و مراکز حساس سیاسی سایر کشورها به خصوص کشورهای هدف هستند.

نمونه دیگر جاسوسی سایبری در حوزه سیاسی و امنیتی را می‌توان در ترور سردار سلیمانی مشاهده کرد. به نحوی که 7‌ماه پس از ترور سردار قاسم سلیمانی فرمانده شهید سپاه قدس و ابومهدی المهندس معاون سازمان نیروهای مردمی عراق، رسانه‌ها اعلام کردند که یک شرکت تلفن همراه عراقی، اطلاعات حساسی را از گوشی یکی از همراهان ابومهدی المهندس در اختیار فرماندهی ارتش آمریکا قرار داده است و همچنین در ترور سایر فرماندهان مقاومت و دانشمندان هسته ای مثل عماد مغنیه و شهید فخری زاده نیز جاسوسی سایبری غیر قابل انکار است.

2. عرصه فرهنگی و اجتماعی

فضای مجازی این امکان را مهیا کرده که کشورهای پیشرفته ای مثل ایالات متحده آمریکا، از طریق سایت ها، موتورهای جستجو و شبکه های اجتماعی مثل فیس بوک، واتساپ، گوگل، توییتر و غیره ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و تمایلات مردمان کشورهای مختلف را رصد کرده و از آنها برای سیاستگذاری و اقدام استفاده کند. طبق اسناد ویکی لیکس، دولت آمریکا ارتباطات بسیار نزدیکی با غول های فناوری اطلاعات و ارتباطات داشته و از آنها می خواهد اطلاعات شهروندان کشورهای مختلف را در اختیار سازمان های نظامی و امنیتی ایالات متحده قرار دهد.

شکی نیست که درصورتی که دستگاهی هدف جاسوسی قرار گیرد به تبع آن تمام پیام‌های ارسال‌شده در برنامه‌های اجتماعی نصب‌شده روی آن دستگاه نیز قابلیت هک شدن خواهند داشت. به همین دلیل گفته می‌شود که حتی با وجود رعایت تمام اقدامات امنیتی و احتیاطی کاربر، بازهم تمامی فعالیت‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها در معرض دید جاسوسان سایبری قرار دارد.

3. عرصه اقتصادی و صنعتی

جاسوسی اقتصادی و صنعتی اشاره به اقداماتی دارد که توسط کشورها و شرکت های مختلف، با هدف کسب دانش، تجربه، اطلاعات و به تعبیری چم و خم فعالیت های پیشرو در اقتصاد و صنعت صورت می گیرد. در این زمینه می توان به رقابت های صنعتی و اقتصادی و در نتیجه جاسوسی های صنعتی گسترده در دهه های اخیر بین کشورهای مختلف از جمله آمریکا و شوروی، چین و شوروی و اخیرا چین علیه آمریکا اشاره کرد. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط دولت آمریکا، دولت و شرکت های چینی بزرگترین سطح و میزان جاسوسی سایبری اقتصادی و صنعتی را در جهان علیه کشورهای اروپایی و آمریکا سامان داده اند و آمریکا نیز در این باره ساکت نبوده و حملات گسترده ای علیه کشورهای مختلف داشته است.

در پایان باید گفت جمهوری اسلامی ایران به خصوص سال های اخیر، یکی از اهداف مهم سازمان های اطلاعاتی و امنیتی کشورهای غربی در جاسوسی سایبری در همه عرصه های سیاسی، اقتصادی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی بوده است که از نمونه های برجسته این حملات می توان به استاکس نت، شعله آتش یا فلیم، حمله سایبری به تأسیسات و زیرساخت های اقتصادی کشور مثل گمرک و سازمان بنادر و کشتیرانی و همچنین ترور دانشمند هسته ای دکتر محسن فخری زاده اشاره کرد. لذا بهترین و موثرین راهکار جهت مقابله با این حملات و تهدیدات، راه اندازی شبکه ملی اطلاعات است که تا حد بسیار زیادی می تواند در عرصه جاسوسی و تسهیل جمع آوری اطلاعات در حوزه مختلف سیاسی، نظامی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی  توسط سایرین موثر واقع شود.