جهان در انتظار کاترینای سایبری

درحالی ‌که تمرکز دولت-ملت‌ها بر امکان وقوع عملیات تروریستی و استفاده از تسلیحات متداول، معطوف است، تهدیدات نامتعارف چون عملیات سایبری همچنان می‌توانند بسیار ویرانگر باشند. یکی از این چالش‌ها، خطر حمله گسترده مبتنی بر فضای سایبری است.

باوجود توافقی تقریبا جهانی درباره منع عملیات سایبری در مقیاس بزرگ به کشورهای جهان ازسوی دولت‌ها - که حمله به زیرساخت‌های حیاتی، سامانه‌های مالی و وب‌گاه‌ها را شامل می‌شوند - این دست تهدیدات همچنان خطری بزرگ برای امنیت اقتصادی، صنعتی و زیرساختی کشورها به‌شمار می‌روند.

با این ‌حال، همچنان تعریف دقیقی از اصطلاح «11 سپتامبر سایبری»، ارائه نشده است. به‌طور حتم، یک حادثه سایبری در مقیاس این اقدام تروریستی ممکن است بار دیگر، یک سوگ‌نامه ترسناک و مرگ‌بار را در تاریخ ایالات‌ متحد رقم بزند. هم‌اینک شتاب رشد و پیشرفت حملات سایبری پیچیده، متخصصان و مقامات امنیتی دولتی را در سراسر دنیا، نگران کرده است.

در سال 2005، طوفان کاترینا، شهر نیو اورلئان (New Orlean) را در ایالات‌ متحد در نوردید و خسارات فراوانی در پی داشت. با وجود برخی پیش‌بینی‌ها، پیرامون امکان وقوع چنین پدیده ویرانگر طبیعی، دولت ایالات ‌متحد، تحولی در برآورد تقریبی خود از قدرت طوفان، زیان‌های احتمالی و شیوه پاسخ‌گویی اعمال نکرد.

کاترینا نشان داد که سازوکار هم‌رسانی اطلاعات، واکنش اضطراری به حوادث و هماهنگی میان نیروهای امدادی و تدارکاتی آمریکا، پس از حادثه تروریستی 11 سپتامبر نیز همچنان ضعیف و پرخطا است. اغلب مردم شهر نیواورلئان، معتقداند که دولت ایالات‌ متحد در این آزمون مهم مردود شد.

شکست آمریکا در مدیریت بحران کاترینا، سبب بهبود و آزمایش موفق خطوط سراسری مدیریت بحران در این کشور شد. این درحالی است که مرزهای مدیریت بحران‌های این‌چنینی، در فضای مجازی پایان می‌یابند. اگرچه دولت درصورت وقوع این‌گونه حوادث، باید بسیاری از اقدامات مشابه واقعه کاترینا را انجام دهد؛ اما مقابله با تهدیدات سایبری، روش اضطراری و سازوکار متفاوتی دارد. بازی در این زمین، برای ایالات ‌متحد ممکن است به طیف گسترده‌ای از نتایج متفاوت ختم شود. به‌عبارت ‌دیگر، پاسخ آمریکا به حملات سایبری، در بهترین حالت، دفع و خنثی‌سازی کامل حمله خواهد بود و در بدترین شکل، هرج‌ومرج و ضررهای سنگین و غیرقابل‌جبرانی را در پی دارد.

درحالی که درباره واقعیت کلی وجود تهدیدات سایبری، میان طرفین، اتفاق ‌نظر وجود دارد؛ اما اختلاف ‌نظرات فراوان پیرامون نحوه پاسخ، واکنش و شیوه عملیاتی در مبارزه با این دست خطرات، از چالش‌های مهم تأمین امنیت سایبری در مقیاس جهانی، به‌شمار می‌روند.

منابع پاسخ‌گویی به تهدیدات در فضای فیزیکی، تفکیک‌شده هستند و در دسته‌بندی‌های مشخص جای دارند. درنتیجه درصورت وقوع هرگونه خطر و حادثه طبیعی، یا انسانی، مقامات مسئول، با در نظر گرفتن این واقعیت، تصمیمات معینی اتخاذ می‌کنند. فقدان چنین دسته‌بندی و گفتمانی در فضای سایبری، حوادث رایانه‌ای را برای مسئولان، دلهره‌آور، ناسازگار و سردرگم‌کننده می‌نماید.

در بیشتر مناطق جهان، هر شهروندی می‌تواند با مرکز فوریت‌های اضطراری (به شماره تلفن 911) تماس بگیرد و پلیس، اورژانس، یا آتش‌نشانی را از وقوع یک حادثه آگاه کند. این رویداد در فضای مجازی، به‌ هیچ‌وجه ساده و بی‌دردسر نیست. در قلمرو حملات و عملیات مخرب سایبری، اقتدار و توانایی هم‌پوشانی، بسیار باریک و مبهم هستند. این امر، در بیشتر موارد منجر به ناکارآمدی و عدم اطمینان در میان متولیان این حوزه می‌شود.

ازسویی دیگر، بسیاری از کارشناسان علوم سیاسی و امنیت سایبری، به فکر ایجاد تعاریف فراگیر پذیرفته‌شده، به‌‌منظور تسهیل به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها و پاسخ متناسب به حوادث بستر فضای مجازی افتاده‌اند. این مسئله، از یک‌سو، نشان‌دهنده ناتوانی بشر در اعمال هم‌پیمانی سایبری در جوامع مدرن امروزی است و از سوی دیگر، بسیاری را بر آن داشته است که با ایجاد تعاریف بدیع، چنین محیطی را ساماندهی کرده، نظم بخشند.

بی‌شک کاترینای سایبری نزدیک است و مهم‌ترین ابهامی که ذهن هر کارشناسی را به خود درگیر کرده است، میزان آمادگی کشورهای جهان برای مقابله با این طوفان بنیان‌برانداز است.