توسعه دستگاه واسط مغز و رایانه کاربردی توسط پژوهشگران ایرانی
به گزارش واحد فناوری اطلاعات سایبربان؛ در جامعه ما افرادی هستند که به علت مشکلات مادرزادی، فلج مغزی، سکته مغزی و بیماری‌های مرتبط با سیستم عصبی نظیر بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و اسکلروز چندگانه (MS) و آسیب دیدگی‌های شدید مغزی و نخاعی توانایی حرکت دادن اندام های خود و حتی صحبت کردن را به طور کامل از دست داده‌اند و از این موهبت‌های الهی بیبهره هستند. واسط مغز و کامپیوتر سیستمی است که با ایجاد ارتباط مستقیم بین مغز و کامپیوتر بدون دخالت اندام‌ها، می‌تواند تا حدی کیفیت زندگی این افراد را ارتقا دهد.
دکتر امین مهنام، مجری پروژه طراحی و توسعه دستگاه واسط مغز و کامپیوتر کاربردی مبتنی بر سیگنال الکتریکی مغز با قابلیت پوشیدن برای استفاده روزمره گفت: در دهه‌های گذشته تحقیقات بسیاری در سطح دنیا برای توسعه واسط‌های مغز و کامپیوتر انجام شده است و با پیشرفت‌های حاصل، این سیستم‌ها در حال رسیدن به مرحله کاربردی هستند. در ایران نیز مطالعات قابل توجهی در این حوزه انجام شده است، اما این تحقیقات بیشتر به صورت تحقیقاتی و آزمایشگاهی بوده است.
مهنام افزود: «هدف ما در این طرح رسیدن به یک سیستم کاربردی برای استفاده در زندگی روزمره افراد با ناتوانی حرکتی است تا با استفاده از آن بتوانند منظور خود را از طریق کامپیوتر بیان کنند و از انزوا خلاصی یابند. در واقع این سیستم با پردازش سیگنال های مغزی انتخاب فرد را از بین چند گزینه تشخیص می‌دهد و به این ترتیب امکان تایپ کردن مطالب با استفاده از یک صفحه کلید نرمافزاری بهینه برای فرد فراهم میشود.»
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان اظهار کرد: «نوع خاصی از واسط مغز و کامپیوتر که در این طرح توسعه داده شده است، از چند منبع نوری بهره می‌گیرد که در اطراف مانیتور کامپیوتر قرار دارند. به این صورت که وقتی کاربر به یکی از منابع نوری نگاه کند، سیگنال مشخصی در مغزش ایجاد میشود که با ثبت و پردازش سیگنال مغزی انتخاب فرد از بین منابع نوری مشخص میشود.»
وی با بیان اینکه این تحقیقات در 4 فاز انجام شده است، گفت: «در فاز نخست این طرح یک سیستم ثبت بیسیم و کم مصرف سیگنال مغز توسعه داده شد که امکان استفاده راحت از سیستم نهایی را ممکن سازد. در مرحله بعد روشهای مناسب برای پردازش سیگنال و تشخیص انتخاب فرد توسعه داده شدند و در فاز سوم نیز طراحی محیط نرم افزاری کارآمد برای بیان منظور به زبان فارسی به انجام رسید. در فاز آخر باقیمانده از این طرح قرار است این سیستم برای افراد با ناتوانی حرکتی تست شود تا مشکلات احتمالی در استفاده آنها از این سیستم برطرف شود.»
مجری پروژه طراحی و توسعه دستگاه واسط مغز و کامپیوتر کاربردی مبتنی بر سیگنال الکتریکی مغز به صورت قابل پوشیدن برای استفاده روزمره خاطر نشان کرد: «ارزیابی عملکرد این سیستم نشاندهنده کارآیی مناسب آن برای بیان منظور است. دستگاههای مشابه محدودی در سطح دنیا به صورت تجاری عرضه شده است اما این سیستم ها بسیار گران قیمت هستند و امکان تهیه این دستگاه‌ها برای کاربردهای فردی بسیار مشکل است و فقط امکان تایپ انگلیسی را فراهم میکنند که برای بسیاری از کاربران ایرانی مناسب نیست. در حالی که قیمت تمام شده سیستم توسعه داده شده بسیار کمتر از نمونههای خارجی آن است. سیستم توسعه داده شده بومی سازی و متناسب با نیازهای جامعه ما طراحی شده است و امکان تایپ فارسی را فراهم می کند.»
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به اینکه قیمت نمونه خارجی این دستگاه در حدود ده ها هزار دلار است، تصریح کرد: «تا پایان سال جاری پروژه به اتمام می رسد و وارد مرحله تجاری سازی می‌شویم، بنابراین قیمت تمام شده به طور قطع به میزان قابل توجهی کمتر از نمونه خارجی خواهد بود و با شروع خط تولید علاوه بر جلوگیری از خروج ارز اشتغالزایی نیز ایجاد میشود.»
مهنام حمایت مالی ستاد علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را در کمک به انجام و پیشبرد این پروژه شایسته دانست و ابراز امیدواری کرد که با ادامه این حمایت ها سیستم مذکور به سرعت به فرم تجاری برای استفاده افراد با ناتوانی های حرکتی عرضه شود.
