تحلیل کوتاه / اورولیسم تحرکات ابرداده چین
نهاد رهبری حزب کمونیست چین، مثل دیگر بازیگران سیاسی جهان، در پی کشف چگونگی بازتولید دولت و ایجاد برخی مفاهیم منحصر به فرد چینی، برای اعمال مقتدرانه حاکمیت، بر آینده جهان است. بهطور حتم، ابرداده‌ها و فنآوری، می‌توانند؛ بهعنوان کلیدی‌ترین ابزار تحقق این مهم، در اختیار دولت‌ها، قرار گیرند.
اخیرا لی ژن (Li Zhen)، از پژوهشگران حزب کمونیست چین، در روزنامه «مردم»، نشریه رسمی حزب حاکم این کشور، به نگارش مقاله‌ای درباره مفهوم «حاکمیت ابری»، پرداخته است. حاکمیت ابری، واژه‌ای است که لی، برای توضیح چگونگی همگرایی ابرداده و دیگر فن‌آوری‌های حوزه اطلاعات، مثل اینترنت اشیا و پردازش ابری، در نحوه حکمرانی چین، ابداع کرده است.
تعریف لی، از حاکمیت ابری، بر موشکافی ابرداده‌های مربوط به گسترش دامنه اقتدار دولت و افزایش کارآمدی و پاسخ‌گویی این نهاد، مبتنی است. وی بر نیاز موجود، به تبادل اطلاعات میان دولت و شرکت‌های مطالعات ابرداده‌ها، تأکید بسیار می‌کند. به عبارت دیگر، پکن باید تمام تدابیر لازم را برای بهره‌برداری از بیش‌ترین اندازه همکاری این شرکت‌ها بیندیشد. علاوه بر این، وی معتقد است که حاکمیت ابری، می‌تواند؛ با کاربرد داده‌های ورودی، به پیش‌بینی بحران‌ها و چالش‌ها، پیش از روی دادن آن‌ها بپردازد و به دولت، ماهیتی پیشگیرانه بخشد.
طی سال‌های گذشته، دولت چین، گام‌های بلندی، در مسیر تحقق حکومت «داده‌محور» مدنظر لی ژن، برداشته است. شورای دولتی این کشور، در سپتامبر 2016، سند تازه‌ای، با درون‌مایه سیاست‌گذاری، برای پدید آوردن یک دستگاه معتبر اجتماعی، منتشر ساخت. هدف اصلی این سیستم، گرد‌آوری اطلاعات و بهره‌برداری از سازوکار‌های مناسب، برای ارزیابی اعتماد شهروندان است. منتقدان این برنامه، با اشاره به لحن اورولی آن، هدف برنامه یادشده را افزایش کنترل اجتماعی می‌دانند. حتی اگر این رویکرد، برای محدود ساختن فریب عمومی و تأیید صلاحیت افراد نیز به کار گرفته شود، علاوه بر جمع‌آوری شاخص‌های اطلاعاتی، چون داده‌های مالی شهروندان، ممکن است؛ گفت‌وگوهای برخط، عادات خرید و دیگر اطلاعات شخصی مردم را نیز در بر گیرد.
بر پایه پیشنهاد مدیرعامل شرکت تجارت الکترونیک علی‌بابا - که در اکتبر 2016، ارائه شد - تکمیل دیدگاه حاکمیت چین، در قلمرو واکاوی ابرداده‌ها - که مستلزم همکاری تنگاتنگ دولت و بخش خصوصی است - می‌تواند؛ از روی دادن بسیاری از جرایم، جلوگیری کند. جک ما (Jack Ma)، مدیرعامل غول تجارت الکترونیک، علی‌بابا، در این‌باره می‌گوید: «خرید ابزارهایی چون: اجاق گاز فشار بالا، زمان‌سنج، یا حتی باروت و گوی‌های فولادی، به‌صورت جداگانه، اقدامی کاملا عادی، به‌نظر می‌رسد؛ اما خرید همه این ابزارها، ازسوی یک فرد خاص، به هیچ‌وجه، امری متداول و عادی نیست.» به باور وی، حاکمیت ابری و تحلیل مداوم داده و اطلاعات ویژه شهروندان، در فضای مجازی، امکان وقوع بسیاری از جرایم و تهدیدات امنیتی را تا حد فراوانی، کاهش می‌دهد.
حاکمیت ابری، چه باعث پیدایش حکومت مطلق شود، چه مسبب ازدیاد گزارش‌های جزئی و ریز، دولت چین را با چالش‌های ژرفی، روبه‌رو می‌سازد. به عقیده بسیاری از کارشناسان، اجرای این طرح، بسیار بلندپروازانه است و پیش از این نیز شمار فراوانی از طرح‌های همسان، با شکست، روبه‌رو شده‌اند. علاوه‌بر این، ساختار کاغذبازی حاکم بر دستگاه اداری چین، روند شکل‌گیری این دگرگونی نوین را آهسته و ملال‌انگیز می‌کند. ناکامی تلاش‌های انجمن قانون‌گذاری امنیتی چین (CSRC)، برای پدید آوردن سامانه یک‌پارچه نظارت بر ابرداده‌ها، به‌منظور پیش‌بینی روند رشد بازار بورس این کشور، نمونه‌ای از چالش‌های پیش روی چنین طرح‌هایی است.
دولت چین، با وجود تلاش‌های فراوان، برای رفع موانع اداری و تشریفاتی، همچنان از برنامه‌های خود، در این بخش، بازمانده است و تنها تحولی اساسی می‌تواند؛ این روند را دگرگون نماید.
با وجود همه دشواری‌های پیش روی، ازجمله: کند بودن روند پیاده‌سازی طرح‌ها وریشه‌یابی روابط سست میان دولت و بخش خصوصی، لی ژن و جک ما، همچنان از مدافعان سرسخت این طرح هستند.
سازمان تنظیم استاندارد غذا و داروی چین، در فوریه 2016، همکاری خود را با وب‌گاه علی‌بابا، برای نظارت بر تجارت دارو، در این کشور، آغاز کرد. از مزایای این مشارکت می‌توان؛ به استانداردسازی، تأیید کیفیت و ردیابی همه داروهای فروخته‌شده در چین، اشاره نمود. یقینا وجود چنین سازوکاری در فضای آشوب‌ناک صنعت و تجارت داروی چین، به امری الزامی، بدل شده است؛ اما تحقق چنین چارچوب‌هایی، بدون وجود یک دستگاه صنعتی کارآمد و مشارکت مؤثر بخش خصوصی و دولت، ناممکن است.
