به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان ؛ به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، براساس گزارش شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۲، سوئیس، ایالات متحده آمریکا، سوئد، انگلستان و هلند نوآورترین اقتصادهای جهان هستند و چین در آستانه ورود به جمع ۱۰ کشور نوآور جهان قرار دارد.
سایر اقتصادهای نوظهور نیز عملکردی قوی از خود به نمایش گذاشتهاند؛ برای مثال هند و ترکیه برای اولین بار در میان ۴۰ کشور نوآور برتر جهان قرار گرفتهاند.
گزارش GII ۲۰۲۲ حاکی از آن است که با وجود شیوع کووید ۱۹ در سال ۲۰۲۱، هزینه تحقیق و توسعه و سایر سرمایهگذاریهای انجامشده روی فعالیتهای نوآورانه همچنان فزاینده بوده است، اما چالشهایی در ترجمه این سرمایهگذاریها به آثار اقتصادی مشاهده میشود.
بررسی نتایج این گزارش نشان میدهد رشد بهرهوری، که معمولاً با افزایش نوآوری تحریک میشود، راکد بوده است. همچنین با وجود افزایش هزینههای تحقیق و توسعه و سرمایهگذاری خطرپذیر، نشانههایی از کاهش رشد پیشرفت فناورانه و پذیرش فناوری مشاهده میشود.
البته، با پرورش دقیقتر بومسازگانهای نوآوری، دورهای جدید از رشد مبتنی بر نوآوری به رهبری موجهای نوآوری «عصر دیجیتال» و «علوم عمیق» میتواند آغاز شود.
گزارش GII ۲۰۲۲ نشان میدهد همزمان با خروج از همهگیری کووید ۱۹، نوآوری در یک دوراهی قرار دارد. در حالی که سرمایهگذاریهای نوآوری در سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ افزایش یافت، چشمانداز سال ۲۰۲۲ به دلیل عدم قطعیتهای جهانی و نیز به واسطه ادامه عملکرد ضعیف در بهرهوری مبتنی بر نوآوری، مبهم است. به همین دلیل نه تنها باید به سرمایهگذاری در نوآوری توجه داشته باشیم، بلکه باید به چگونگی ترجمه آن به آثار اقتصادی و اجتماعی نیز بیشتر توجه کنیم.
مهمترین یافتههای گزارش شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۲ عبارت است از:
برترین شرکتهای جهانی از نظر هزینه تحقیق و توسعه، هزینههای R&D خود را تقریباً ۱۰ درصد افزایش دادند و به بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ رساندند که بیشتر از سال ۲۰۱۹ (قبل از همهگیری) است.
پیشران این افزایش عمدتاً چهار صنعت بوده است: سختافزار فناوری اطلاعات و ارتباطات و تجهیزات الکتریکی؛ نرمافزار و خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ داروسازی و زیستفناوری؛ و فلزات ساختمانی و صنعتی
سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه جهانی در سال ۲۰۲۰ با نرخ ۳٫۳ درصد رشد کرد، اما نسبت به رشد تاریخی ۶٫۱ درصدی سال ۲۰۱۹ کاهش یافته بود. تخصیص بودجه دولتی برای اقتصادهای دارای بیشترین هزینه R&D رشدی قدرتمند را در سال ۲۰۲۰ تجربه کرد. اما تصویر بودجههای دولتی R&D در سال ۲۰۲۱ بسیار متفاوت بود؛ بودجه تحقیق و توسعه در جمهوری کره و آلمان روبهرشد بود، اما در ایالات متحده آمریکا و ژاپن کاهش یافت.
معاملات سرمایهگذاری خطرپذیر در سال ۲۰۲۱ به میزان ۴۶ درصد افزایش یافت و رکوردی قابل مقایسه با سالهای رونق اینترنت در اواخر دهه ۱۹۹۰ را ثبت کرد. آمریکای لاتین و مناطق کارائیب و آفریقا شاهد قویترین رشد سرمایهگذاری خطرپذیر بودهاند. دورنمای سرمایهگذاری خطرپذیر برای سال ۲۰۲۲ معتدلتر است؛ سیاستهای پولی سختگیرانه و تأثیر آن بر سرمایه خطرپذیر به کاهش سرمایهگذاری خطرپذیر منجر میشود.
در ردهبندی سالانه ظرفیت و خروجی نوآوری اقتصادهای جهان، تغییرات کلیدی در ۱۵ کشور برتر مشاهده میشود. ایالات متحده آمریکا به رده ۲، هلند به جایگاه ۵، سنگاپور به جایگاه ۷، آلمان به جایگاه ۸ و چین به جایگاه ۱۱ ارتقا یافتهاند. کانادا به رتبه ۱۵ بازگشته است. ترکیه (۳۷) و هند (۴۰) برای اولین بار در میان ۴۰ کشور برتر جهان جای گرفتهاند. ویتنام (۴۸)، ایران (۵۳) و فیلیپین (۵۹) اقتصادهایی با درآمد متوسط هستند که سریعترین رشد عملکرد نوآوری را تا به امروز داشتهاند.
ایران با ۷ رتبه ارتقا نسبت به سال ۲۰۲۱ در جایگاه ۵۳ جهان، جایگاه دوم منطقه آسیای مرکزی و جنوبی و جایگاه سوم کشورهای دارای درآمد متوسط به پایین قرار گرفته است و برای دومین سال متوالی، در سطح توسعه خود از نظر نوآوری بالاتر از حد انتظار عمل کرده است. ایران در شاخصهایی مانند ثبت علامت تجاری (رتبه ۱) و دانشآموختگان علوم و مهندسی (رتبه ۲) پیشتاز است. ایران از نظر خروجیهای نوآوری، عملکردی مشابه اقتصادهای اروپایی با درآمد بالا مانند لتونی (رتبه ۴۱) و کرواسی (رتبه ۴۲) دارد.
برخی اقتصادهای در حال توسعه از نظر نوآوری در مقایسه با سطح توسعه اقتصادی خود فراتر از انتظار عمل کردهاند؛ ازجمله کشورهای اندونزی، ازبکستان و پاکستان. هشت کشور دارای عملکرد نوآوری فراتر از انتظار از صحرای آفریقا هستند و کنیا، رواندا و موزامبیک پیشتاز آنها هستند. در آمریکای لاتین و کارائیب نیز برزیل، پرو و جامائیکا در مقایسه با سطح توسعه خود عملکردی فراتر از انتظار داشتهاند.
ترکیه و هند، با ارتقای عملکرد نوآوری در سایه شوکهای واردشده به زنجیرههای تأمین جهانی، تأثیر مثبتی بر دورنمای نوآوری جهانی داشتهاند و اندونزی پتانسیل نویدبخشی برای نوآوری از خود نشان داده است. سایر قهرمانان منطقهای مانند شیلی و برزیل در آمریکای لاتین، آفریقای جنوبی و بوتسوانا در صحرای آفریقا نیز عملکرد نسبی خود در نوآوری را ارتقا دادهاند.
سال گذشته در اوج همه گیری کرونا، کشورمان توانست با گسترش زیست بوم نوآوری و فناوری، جزو پیشروترین کشورها در عرصه نوآوری شود و با تلاش شرکتهای دانش بنیان و خلاق، توانست با هفت رتبه ارتقا، در جایگاه شصتم جهان قرار بگیرد و این روند صعودی در سال جاری نیز با ۷ رتبه ارتقا، ادامه یابد و جمهوری اسلامی ایران را در جایگاه ۵۳ قرار دهد.
این در حالی است که رتبه ایران در شاخص نوآوری جهانی، به عنوان مثال در سال ۱۳۹۴ که سالهای آغازین شکل گیری زیست بوم نوآوری و دانش بنیان در کشور است، بین ۱۴۳ کشور، ۱۲۱ بود و با تلاش شرکتهای دانش بنیان، خلاق، استارتاپ ها، نخبگان، سرآمدان و پژوهشگران کشورمان، جایگاه ایران، شرایط مساعدتری یافته است و با رشد این زیست بوم و با توجه به پشتیبانی و حمایت بزرگان و همه دستگاهها و همچنین تصویب قانون جهش تولید دانش بنیان، پیش بینی میشود که این رتبه در آینده نزدیک به طور چشمگیری بهبود یابد و جمهوری اسلامی ایران به جایگاه درخوری دست یابد.
