شبکه ملی اطلاعات؛ مؤلفه راهبردی تأمین امنیت و استقلال در فضای مجازی
به گزارش کارگروه بین الملل سایبربان «پرونده حکمرانی فضای مجازی »؛استقلال فضای مجازی در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی و غیره را می‌توان یکی از اصول ثابت، تغییرناپذیر، مترقی و خدشه ناپذیر نظام جمهوری اسلامی دانست که در قانون اساسی، بیانات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری مورد اشاره صریح قرار گرفته است و این مساله از وظایف آحاد ملت شمرده شده است. برای نمونه در اصل نهم قانون اساسی چنین آمده است:
«در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت وتمامیت ارضی کشور از یکدیگر تفکیک‌ناپذیرند و حفظ آن‌ها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی به استقلال سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی ، نظامی وتمامیت ارضی ایران کمترین خدشه‌ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادی‌های مشروع را، هرچند با وضع قوانین و مقررات، سلب کند.»
مسلماً یکی از عرصه‌هایی که باید استقلال و عدم وابستگی بدان توجه جدی شود، استقلال و عدم وابستگی به بیگانگان در عرصه فضای مجازی است. مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خامنه‌ای دراین‌باره می‌فرماید:
«ابزار بایستی پیشرفته باشد؛ بایستی ناوابسته باشد؛ ابزار مال خود شما باید باشد؛ خود شما بایستی ابزار را به وجود آورده باشید، تولید کرده باشید، ابداع کرده باشید؛ به معنای حقیقی کلمه مالک ابزار باید باشید... مسئله‌ی فضای مجازی، امروز جزو ابزارها است؛ مسئله‌ی بازی جنگ، امروز جزو ابزارها است؛ به این‌ها بایستی توجّه کنید.» (بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ 21 مهر 1398)
شبکه ملی ارتباطات؛ راهبردی‌ترین مؤلفه در تأمین استقلال در فضای مجازی
مسلماً یکی از مؤلفه‌ها و ملزومات اساسی استقلال کشور در فضای مجازی تحقق شبکه ملی اطلاعات است و راه‌اندازی این شبکه را می‌توان مهم‌ترین مؤلفه در تأمین استقلال کشور در عرصه فضای مجازی دانست. دراین‌باره رضا تقی پور وزیر اسبق ارتباطات و نماینده فعلی مجلس شورای اسلامی معتقد است: «شبکه ملی اطلاعات اهداف راهبردی و چندگانه‌ای را دنبال می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها استقلال است. اصلی‌ترین موضوع در بحث شبکه ملی اطلاعات موضوع استقلال است که در ذات خود پدافند و قدرت دفاع و امنیت را به همراه دارد.»
مقابله با تهدیدات فضای مجازی با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات
یکی از مهم‌ترین آثار و دستاوردهای تحقق استقلال کشور در عرصه فضای مجازی با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، مصون ماندن از تهدیدات سایبری است که به‌صورت مداوم علیه جمهوری اسلامی ایران در حال انجام است که یکی از این تهدیدات ممکن است قطع اینترنت باشد؛ دراین‌باره وزیر اسبق ارتباطات خاطرنشان می‌کند: «مهم‌ترین ویژگی شبکه‌ی ملی اطلاعات استقلال یا مدیریت بومی در کنار گستردگی سازگاری و ارتباط و تعامل بسیار گسترده و وسیع با اینترنت است. یعنی اگر یک روزی به دلایل مختلفِ اقتصادی، سیاسی، امنیتی و... امکان ارائه‌ی خدمات بر روی شبکه‌ی اینترنت امکان‌پذیر نبود، این امکان از طریق شبکه‌ی ملی اطلاعات فراهم باشد.»
به گفته رضا تقی پور نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، شبکه ملی اطلاعات فقط برای شرایط خاص و قطعی اینترنت جهانی نیست. بلکه در شرایط عادی هم مشکل امنیت شبکه وجود دارد که همان تهدیدات است و از طریق شبکه‌های بین‌المللی هرروز مقدارش بیشتر می‌شود. تقریباً ده گروه باانگیزه‌های مختلف این حملات را شکل می‌دهند که مبتدی‌ترینشان افراد عادی و هکرها و حرفه‌ای‌ترین آن‌ها ارتش‌های سایبری، گروه‌های سازمان‌یافته و تروریست‌های سایبری هستند که از طریق دولت‌ها تغذیه و حمایت می‌شوند.
ضروت استقلال و عدم وابستگی به بیگانگان در خدمات پایه کاربردی
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها و لایه‌های استقلال در فضای مجازی که امروزه اولویت آن بیشتر از بقیه لایه‌ها برای کشور هست، خدمات پایه کاربردی است که در شبکه‌ی ملی اطلاعات تعریف‌شده است. برای اینکه تقریب به ذهن شود، این خدمات پایه یا بنیادی مثل موتور جست‌وجو، پیام‌رسان، سیستم‌عامل، رایانامه و... است که تقریباً مورداستفاده‌ی همه‌ی کاربران هست و فراوانی زیادی دارد. دراین‌باره محمدحسن انتظاری عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی می‌گوید: «یک موضوع مهمی در اینجا وجود دارد و آن خدمات پایه کاربردی شبکه‌ی ملی اطلاعات است. یعنی شبکه‌های اجتماعی، موتور جست‌وجو و ایمیل، سرویس‌های سیستم‌عامل همه این‌ها باید داخلی باشند. اگر داخلی بودند ما قوه‌ی پدافند غیرعاملمان دست خودمان است. اگر نبودند ما هرلحظه باید تنمان بلرزد که چه اتفاقی ممکن است بیفتد.»
نکته پایانی
متأسفانه در حال حاضر وضعیت کنونی جمهوری اسلامی ایران به‌گونه‌ای است که وابستگی زیادی در عرصه فضای مجازی هم در سخت‌افزار و هم در نرم‌افزار و خدمات پایه کاربردی به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی در کشور وجود دارد و این وابستگی شدید به‌خصوص زمان تحریم و بعض شرایط حساس مثل قطعی اینترنت جهانی، اغتشاشات یا حملات سایبری می‌تواند امنیت کشور را مخاطرات و تهدیدات جدی مواجه نماید. بنابراین با استناد به قانون اساسی و بیانات امامین انقلاب، استقلال کشور در فضای سایبری از مهم‌ترین مسائل بوده که این امر مهم به‌جز در بستر راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و بهره‌مندی صددرصدی از ظرفیت‌های بومی، تحقق نخواهد یافت. لذا تسریع در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات از اقدامات حیاتی و ضروری محسوب می‌شود و مصداق عملی اتخاذ آرایش جنگی در فضای سایبری، علیه دشمنی است که از هر روش و شیوه‌ای، درصدد آسیب زدن به زیرساخت‌های حیاتی کشور است.
