به گزارش کارگروه حملات سایبری خبرگزاری سایبربان، حملات سایبری که زیرساخت‌های حیاتی، سیستم‌های بانکی و انتخابات را هدف قرار می‌دهند، به ابزاری در رقابت‌های ژئوپلیتیکی تبدیل شده‌اند.
دولت‌ها از این حملات برای تضعیف رقبا، انتشار اطلاعات نادرست و کنترل زیرساخت‌های حیاتی استفاده می‌کنند.
در این میان، دیپلماسی سایبری به ابزاری کلیدی برای جلوگیری از آشفتگی و حفظ ثبات بین‌المللی تبدیل شده است.
در سال‌های اخیر، حملات سایبری پیچیده‌تر و گسترده‌تر شده‌اند.
بر اساس گزارش نتسکات (NETSCOUT) در سال 2024، حملات سایبری جهانی 12 درصد افزایش یافته و حملات با انگیزه‌های سیاسی در مناطق دارای تنش ژئوپلیتیکی 25 درصد رشد داشته‌اند.
یک حمله موفق می‌تواند شبکه انرژی یک کشور را مختل کرده، بازارهای مالی را دچار بحران کند یا حتی باعث واکنش نظامی شود.
از آنجا که منشأ حملات سایبری اغلب نامشخص است، پاسخ‌گویی به آنها دشوار بوده و این نگرانی را ایجاد کرده که این درگیری‌ها از کنترل خارج شوند.
برخی از گروه‌های سایبری تحت حمایت دولت‌های روسیه، چین، ایران و کره شمالی قرار دارند.
در دسامبر 2024، اتحادیه اروپا برای اولین بار تحریم‌هایی علیه افراد و سازمان‌های روسی که به راه‌اندازی کمپین‌های اطلاعات نادرست و حملات سایبری متهم شده‌اند، پیشنهاد کرد.
در آمریکا نیز نهادهای اطلاعاتی هشدار داده‌اند که هکرهای خارجی زیرساخت‌های حیاتی مانند نیروگاه‌ها و بیمارستان‌ها را هدف قرار داده‌اند.
با افزایش تهدیدات سایبری، دولت‌ها متوجه شده‌اند که امنیت سایبری دیگر فقط یک مسئله فنی نیست، بلکه بخشی حیاتی از امنیت ملی و دیپلماسی بین‌المللی است.
سازمان ملل اخیراً معاهده‌ای جهانی در زمینه جرایم سایبری تصویب کرده که هدف آن تعیین قوانین بین‌المللی برای فعالیت‌های غیرقانونی سایبری است.
با این حال، برخی گروه‌های حقوق بشری نگران‌اند که این معاهده بهانه‌ای برای سانسور اینترنت و سرکوب آزادی بیان شود.
اتحادیه اروپا نیز اقدام به تقویت دفاع سایبری خود کرده و جعبه‌ابزار دیپلماسی سایبری را ایجاد کرده که به کشورهای عضو امکان می‌دهد به تهدیدات سایبری به‌صورت جمعی واکنش نشان دهند.
آمریکا نیز اداره‌ای ویژه برای سیاست‌های فضای مجازی و دیجیتال راه‌اندازی کرده تا همکاری‌های بین‌المللی در زمینه امنیت سایبری را هماهنگ کند.
با وجود این تلاش‌ها، کنترل فضای مجازی همچنان دشوار است.
برخلاف تهدیدات نظامی سنتی، حملات سایبری اغلب توسط عوامل ناشناس انجام می‌شوند و شناسایی و مجازات آنها چالش‌برانگیز است.
حتی زمانی که منشأ یک حمله مشخص می‌شود، ملاحظات سیاسی و اقتصادی اغلب مانع از اتخاذ اقدامات قاطع می‌شوند.
برای مثال، تحریم‌های غرب علیه گروه‌های سایبری روسی و چینی تأثیر محدودی در متوقف کردن حملات آینده داشته است.
برخی کارشناسان معتقدند که دولت‌ها باید علاوه بر فشار دیپلماتیک، استراتژی‌های دفاع سایبری تهاجمی‌تری اتخاذ کنند.
یکی دیگر از چالش‌های مهم، نبود توافق جهانی در مورد استانداردهای امنیت سایبری است.
در حالی که کشورهای غربی بر حفظ اینترنت آزاد تأکید دارند، چین و روسیه خواستار کنترل دولتی شدیدتری بر فضای مجازی هستند.
این اختلافات مانع از ایجاد قوانین بین‌المللی یکپارچه شده و مجرمان سایبری را قادر ساخته از خلأهای قانونی سوءاستفاده کنند.
یکی از نگرانی‌های جدی این است که جنگ سایبری ممکن است به درگیری‌های نظامی واقعی منجر شود.
در سال 2023، ناتو اعلام کرد که یک حمله سایبری بزرگ علیه یکی از اعضایش می‌تواند واکنش نظامی جمعی را در پی داشته باشد.
این بدان معناست که یک حمله سایبری می‌تواند جرقه‌ای برای آغاز جنگ باشد.
نمونه‌هایی مانند حمله ویروس استاکس‌نت در سال 2010 به برنامه هسته‌ای ایران و حمله نات پتیا (NotPetya) در سال 2017 که میلیاردها دلار خسارت ایجاد کرد، نشان داده‌اند که حملات سایبری می‌توانند پیامدهای جدی داشته باشند.
جهان برای مقابله با تهدیدات سایبری نیاز به یک رویکرد هماهنگ‌تر دارد.
دولت‌ها باید فراتر از اقدامات واکنشی عمل کنند و استراتژی‌های بلندمدت دیپلماسی سایبری را برای ارتقای همکاری‌های بین‌المللی، ایجاد استانداردهای اجرایی و پاسخگو کردن مهاجمان توسعه دهند.
تحریم‌ها و هشدارهای دیپلماتیک به تنهایی کافی نیستند؛ توافقات دفاعی مشترک، تبادل اطلاعات و تقویت تاب‌آوری سایبری در سطح ملی و بین‌المللی ضروری است.
فضای دیجیتال به اندازه دنیای فیزیکی اهمیت پیدا کرده است و حفاظت از آن نیازمند اقدام فوری است.
آینده ثبات جهانی به توانایی کشورها در مدیریت چالش‌های دیپلماسی سایبری بستگی دارد.
بدون رویکردی متحد، فضای مجازی به منطقه‌ای بی‌قانون تبدیل خواهد شد که دولت‌های سرکش و مجرمان سایبری بدون ترس از پیامدها در آن فعالیت می‌کنند.
رقابت برای تأمین امنیت آینده دیجیتال آغاز شده و تنها کشورهایی که در امنیت سایبری و همکاری بین‌المللی سرمایه‌گذاری کنند، برای نبردهای پیش رو آماده خواهند بود.
