پیامدهای اخلاقی ضعف سواد خانواده در استفاده از فضای مجازی

به گزارش کارگروه بین الملل سایبربان ، با توجه به شیوع روزافزون ویروس کرونا و گرایش بیش‌ازپیش خانواده‌ها و خصوصاً فرزندان محصلشان به فضای مجازی، نقش خانواده درگذر ایمن از فضای مجازی و پیامدهای اخلاقی ضعف سواد رسانه برای استفاده از این امکانات بیشتر از گذشته خودنمایی می‌کند.
چنانچه خانواده بدون توجه به داشتن سواد لازم برای بهره‌برداری این امکانات به فضای مجازی ورود کنند لاجرم دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیری خواهند شد. پوشیده نیست که خانواده‌ها می‌توانند از فرصت‌های ایجادشده برای مستند نگاری رخدادهای ریزودرشت خانواده در فضای مجازی بهره‌مند شوند و یا اینکه گفت‌وگو در این فضا را تجربه کنند.
در دهه 80 تا 90 تلویزیون با نمایشگرهای بزرگ، شبکه‌های ماهواره‌ای، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به سبد مصرف رسانه‌ای خانواده‌های ایرانی اضافه شد. این در حالی است که جامعه ایرانی پس از ارتباطات شفاهی به‌جای ورود به ارتباطات مکتوب، از ارتباطات الکترونیکی استقبال بیشتری کرده است. ارتباطاتی که متأسفانه تفرد، زندگی سلولی، عقلانیت فرد،کسب منافع و علایق (خصوصیات پست‌مدرن‌ها) را بیشتر ترویج می‌کند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجتبی زنده‌دل به حاشیه رفتن خانواده، دریافت تمامی باورها و آموزش‌های خود از فضای وب، گریز از خانواده و اجتماع و درنتیجه ایجاد شکاف نسلی و پدیده‌ای به نام اعتیاد اینترنتی را از دیگر پیامدهای فضای مجازی برشمرد و گفت: برای همه واضح است که فضای مجازی می‌تواند هم فرصت و هم تهدیدی مضر برای خانواده‌ها باشد و بهره‌برداری از فرصت یا افتادن در دام تهدید برگرفته از مهارت و مدیریت خانواده است.
رئیس اداره فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان گفت: خانواده¬‌ها می¬‌توانند با استفاده از فرصت اقتصادی، تبادلات علمی، تشکیل شبکه‌¬های خانوادگی و دوستی¬‌ها، افزایش سطح علمی و با شکل‌گیری نوع جدیدی از سرگرمی ها مانع از اعتیاد پدران و مادران و فرزندان، بلوغ زودرس نوجوانان و جوانان و کاهش روابط عاطفی شوند.

فضای مجازی رفاقت و دوستی با والدین را کاهش داده

زنده‌دل بابیان اینکه استفاده نادرست به دلیل عدم سواد کافی رسانه‌¬ای باعث حذف حریم‌ها و حرمت‌ها در خانواده می‌شود و با کاهش سطح اعتماد و خدشه‌دار شدن آرامش نتیجه‌اش از بین رفتن کانون گرم خانواده و سرگردانی فرزندان است. از سویی دیگر فضای مجازی به دلیل جذابیت‌های فراوان و پاسخ به برخی نیازها، مانع از گفت‌وگوی زوجین و والدین و فرزندان شده و از طرفی به دلیل وجود وابستگی زیاد اعضای خانواده به این فضا و عدم کنترل صحیح موجب شده فرزندانمان منزوی، پرخاشگر و بداخلاق بشوند و از رفاقت و دوستی با پدر و مادر دوری کنند در مقابل تمایل به جنس مخالف داشته باشند.
وی تصریح کرد: شبکه‌های مجازی ابزار جنگ نرم دشمن هستند که هدف آن نابودی خانواده‌ها است؛ در چین کسانی که روزانه بیش از یک ساعت در روز از اینترنت استفاده کنند معتاد اینترنت محسوب می‌شوند و باید به مراکز ترک اعتیاد مراجعه کنند این در حالی است که بر اساس داده‌های وزارت ورزش و جوانان، به‌طور میانگین جوانان کشور روزانه 9 ساعت به گوشی‌های موبایل مشغول هستند.

رئیس اداره فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان از عوارض و جنبه‌های زیانبار استفاده مدیریت نشده از فضای مجازی گفت: تنوع طلبی عاطفی و جنسی در جامعه شیوع پیداکرده که آسیب‌های روانی و اجتماعی زیادی دارد؛ طلاق عاطفی نیز به‌شدت در حال افزایش است به‌طوری‌که 68 درصد طلاق‌های ثبت‌شده در میان 140 کشور جهان، به علت ارتباط یکی از زوجین با جنس مخالف از طریق شبکه‌های مجازی است.
وی افزود: بر اساس آخرین نتایج پژوهش بنیاد صیانت از نهاد خانواده که دربازه زمانی اردیبهشت سال 94 تا اردیبهشت 95، بر اساس پرونده‌های منجر به طلاق در دادگاه‌های خانواده 5 استان (تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و گیلان) صورت گرفته نشان می‌دهد که 17 رصد از طلاق‌ها خصوصاً در سه سال اول زندگی ناشی از نفوذ و گسترش بی‌حدوحصر شبکه‌های اجتماعی است.

الگو گیری از فضای مجازی، علل اختلاف زوجین

زنده‌دل خاطرنشان کرد: یکی از علل اصلی اختلافات زوجین، الگو گیری از این فضا و درنهایت انتخاب همسری نامناسب و ناموزون است و ضعف مهارت‌های زندگی آتش این اختلافات را شعله‌ور می‌کند؛ این روزها با گسترش ارتباطات الکترونیکی، روابط بین زوجین و اعضای خانواده رو به افول و سردی فزاینده است و دلیلش کاهش اشتراکات و ارتباطات عاطفی و فکری و اطلاعاتی دو نسل که زندگی را از دید خود تفسیر می‌کنند.
وی معتقد است که برای جلوگیری از پیامدهای اخلاقی ضعف سواد رسانه و پر کردن شکاف نسلی، ضرورت شکل¬‌گیری خانواده دیجیتال، توجه و تأمین نیازهای روحی و روانی نسل دیجیتال، کسب سواد رسانه و تعیین پروتکل خاص (ساعت معین، هزینه معینی و غیره) در خانواده برای بهره‌برداری بهینه از اطلاعات دریافتی از شبکه‌های و پیام‌رسان‌های اجتماعی بیشتر نمایان می‌شود و این مهم محقق نخواهد شد مگر از طریق توسعه روابط پایدار و صمیمیت و همدلی میان اعضای خانواده در بستر گفت‌وگوهای صمیمی است.
گفت‌وگویی که مهم‌ترین دلیل و مهارت در ایجاد فضای گرم در خانواده‌ها است فرصتی که می‌توان علایق، صمیمیت و کدورت‌های خود را بیان و فاصله‌ها را کاهش داد. اما در سایه تحولات اجتماعی و ظهور سیستم‌های جدید، ارتباطی (شبکه‌های مجازی) آسان‌تر، ارزان‌تر، کمبود ارتباطات میان فردی در جامعه به وجود می‌آید.