توسعه دانش سایبری؛ راهبردی برای قوی شدن در فضای مجازی
به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان «پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ کشورها برای مقابله با تهدیدات رو به گسترش سایبری و همچنین کسب فرصت‌های گسترده و جلوگیری از عقب‌ماندگی سایبری، نیازمند راهبرد سایبری جامع و کارآمدی مطابق با ماهیت خاص و پویای فضای سایبر هستند. بدین منظور تقریباً تمام کشورهای توسعه‌یافته سایبری طی چند سال گذشته حداقل یک یا چند راهبرد سایبری داشته‌اند. برای نمونه ایالات‌متحده آمریکا به‌عنوان پیشگام‌ترین کشور دنیا در حوزه سایبری، در کنار سایر کشورهای عضو ناتو، دارای حداقل دو یا سه راهبرد هستند که عملیاتی نیز شده است. ایالات‌متحده آمریکا کم‌وبیش از دهه 1970 میلادی ضمن فهم اهمیت فضای سایبر، دارای برنامه و سیاست‌های مشخص در حوزه سایبر و امنیت فضای سایبری بوده است.
مسلماً یکی از مهم‌ترین راهبردها برای قوی شدن در فضای سایبری، توسعه دانش سایبری است. به تعبیری دیگر دانش سایبری عین قدرت است. به همین دلیل، سال‌هاست بین کشورها رقابت بسیار گسترده‌ای در حوزه دانش و قدرت سایبری وجود دارد؛ چون آنان به‌خوبی می‌دانند که آنچه در آینده سلسله‌مراتب قدرت جهانی را شکل خواهد داد، قدرت سایبری برآمده از دانش سایبری است.
در راستای این اهمیت، کشورهای پیشرفته سرمایه‌گذاری بسیار گسترده‌ای در حوزه سایبر انجام کرده‌اند. برای نمونه آمریکا به‌عنوان پیشرفته‌ترین کشور جهان، حوزه سایبری را یکی از اولویت‌های خود قرار داده است. همچنین اسرائیل در راهبرد سایبری خود، اولویت اول را سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه سایبری تا تبدیل‌شدن به قدرت سایبری جهان قرار داده است. بر این اساس، در راهبرد سایبری کارآمد باید بر تحقیق و تفحص سایبری تمرکز کرد و با سرمایه‌گذاری گسترده در تمامی حوزه‌ها و بخش‌هایی که می‌توانند به گسترش دانش سایبری کمک کنند، ظرفیت علمی سایبری کشور را گسترش داد.
در این راستا و بر اساس تجربه سایر کشورهای سایبری می‌توان گفت سرمایه‌گذاری در حوزه دانش سایبری حداقل چند محور مشخص دارد. در این زمینه، قدم اول، ارائه دروس مقدماتی سایبری در مدارس ابتدایی تا دبیرستان یا همان مقاطع قبل از دانشگاه است. هدف از این کار، آماده کردن نسل جدید برای آشنایی عمیق‌تر با فضای سایبر و درنهایت علاقمند کردن آن‌ها و شناخت استعدادهای سایبری برای سرمایه‌گذاری و آینده سازی است.
مرحله دوم ایجاد رشته‌هایی در دانشگاه‌ها برای جذب استعدادهای سایبری و تبدیل آن‌ها به نخبگانی است که در آینده می‌تواند تأمین‌کننده قدرت و امنیت سایبری کشور باشند. در این زمینه می‌توان به اسرائیل اشاره کرد. این رژیم با سرمایه‌گذاری گسترده و ارائه دروس سایبری از ابتدایی تا دانشگاه، استعدادها را شناسایی و با بورس آن‌ها در داخل یا خارج، در حال پرورش طیف گسترده‌ای از نخبگان سایبری است. همچنین اسرائیل در سطح دانشگاهی، رشته‌های گسترده‌ای در حوزه سایبری دارد و با پیوند دادن دانشگاه‌های خود با سایر کشورها به دنبال جذب اساتید و دانش سایبری دیگر کشورها است.
قدم دیگر در این زمینه، داشتن پژوهشکده‌های سایبری است که در آن اساتید، نخبگان و کارشناسان با حمایت دولت و بخش خصوصی، تحقیق و تفحص را در اولویت قرار دهند. نقش برجسته پژوهشکده‌ها و مراکز سایبری این است که به‌عنوان حلقه رابط بین دولت و بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و بخش صنعت و حتی بین مردم و دولت عمل کرده و دانش سایبری را به قدرت عینی سایبری تبدیل کنند.
قاسم ترابی «استاد دانشگاه»
