آیا فناوری ما را دروغگو کرده؟

به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان ؛ احتمالا با خواندن تیتر این خبر از خودتان پرسیده‌اید: مگر بین فناوری و دروغگویی ارتباطی وجود دارد یا فناوری مگر می‌تواند کسی را به دروغ گفتن وادار کند؟! اما اگر خوب فکر کنیم متوجه می‌شویم که ابزارهای گوناگون فناوری در عصر دیجیتال از تلفن همراه گرفته تا شبکه‌های اجتماعی ما را به اشکال مختلف به انجام کاری تشویق می‌کنند که از آن تحت عنوان "دروغگویی آنلاین" یاد می‌شود.

البته منظور از دروغگویی آنلاین، انتشار اخبار جعلی یا به اصطلاح فیک‌نیوزهایی نیست که هر از چند گاهی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شوند؛ بلکه دروغ‌های ریز و درشتی هستند که ابزارهای نوین ارتباطی، گفتن آنها را برای ما -البته نه همه ما- امکان‌پذیر و عادی کرده؛ دروغ‌هایی فراتر از پنهان کردن جنسیت و نمایش عکس غیرواقعی و حضور با هویت جعلی در شبکه‌های اجتماعی.

نظر کارشناسان درباره دروغگویی آنلاین
امروزه اغلبِ ما برای صحبت کردن با دوستان و خانواده خود از تلفن همراه استفاده می‌کنیم یا برای پیگیری اخبار و رویدادهای محیط اطرافمان در حداقل یکی از شبکه‌های اجتماعی حضور داریم.

روانشناسان اجتماعی و اساتید علم ارتباطات در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که افراد هنگام استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی مثل تلفن همراه، پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی تمایل بیشتری به دروغ گفتن دارند تا زمانیکه ارتباط آنها با همدیگر، چهره به چهره است.
حتما شما هم بین اطرافیان خود افراد زیادی را سراغ دارید یا حتی ممکن است برای خودتان هم پیش آمده باشد که پشت تلفن یا در چت‌های شخصی‌ به دروغ به دوستان یا به پدر و مادرتان گفته‌اید که "در راهید و بزودی به خانه یا محل قرارتان می‌رسید" در حالیکه هنوز راه نیفتاده‌اید؛ یا اینکه سعی کرده‌اید خودتان را بهتر از چیزی که هستید در شبکه‌های اجتماعی نشان دهید و تصویری ایده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آل از خود در ذهن دیگران خلق کنید.

به همین علت، کارشناسان معتقدند فناوری در عین اینکه روش‌های جدید و جذاب‌تری را برای برقراری ارتباط در اختیار انسانها قرار داده، به همان اندازه فرصت دروغگویی بیشتری را هم برای آنها فراهم کرده است.

دروغگویی کلامی، تنها نوع دروغگویی آنلاین نیست!
البته دروغگوییِ آنلاین فقط به دروغگوییِ کلامی ختم نمی‌شود. روانشناسان، روتوش، ویرایش و زیباسازی عکس‌های شخصی و خانوادگی پیش از ارسال آنها در شبکه‌های اجتماعی را هم مصداق دروغگویی آنلاین می‌دانند.

ویژگی شبکه‌های اجتماعی این است که افراد دوست دارند بهترین تصویر ممکن را از خود در آنها به نمایش بگذارند حتی اگر این تصویر فاصله زیادی با واقعیت داشته باشد.

استفاده از فیلترها و افکت‌های گوناگون و همینطور انواع نرم‌افزارها و اپلیکشن‌های ادیت عکس هم به این خاطر است که ما یا اکثر ما می‌خواهیم تصویری هرچند غیرواقعی اما زیبا از خودمان در معرض دید عموم قرار دهیم؛ غافل از اینکه این کار هم نوعی فریب و دروغگویی به شمار می‌رود.

مایکل دِروین (Michelle Drouin) استاد روانشناسی دانشگاه ایندیانا معتقد است علت دروغگویی افراد در محیط‌های آنلاین، تلاش برای بهتر نشان دادن خودشان است. آنها می‌خواهند زیباتر و جذاب‌تر به نظر برسند یا تصویری از زندگی خود به نمایش بگذارند که بهتر از زندگی واقعی آنهاست.
به گفته کارشناسان، این پدیده یعنی دروغگویی آنلاین بین افرادی که در فضای مجازی تحت عنوان اینفلوئنسر شناخته می‌شوند، بیشتر به چشم می‌خورد. آنها حتی تیمی از ادیتورهای حرفه‌ای را برای این کار در اختیار دارند تا بتوانند برای جذب بیشتر فالوور، واقعی‌تر از همیشه از خودِ واقعی‌شان فاصله بگیرند.

جف هنکوک (Jeff Hancock) استاد ارتباطات و مدیر آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه استنفورد در تحقیقی که در رابطه با رفتار افراد در شبکه‌های اجتماعی انجام داده تاثیر فناوری‌های ارتباطی بر میزان صداقت افراد را تایید کرده است.

شبکه های اجتماعی، فضایی برای گسترش دروغگویی آنلاین
البته دروغگوییِ آنلاین حتی به این هم ختم نمی‌شود. برخی افراد عامدانه یا به صورت غریزی تمایل دارند که تصویری شادتر یا خوشبخت‌تر از زندگی خودشان را به دیگران نشان دهند؛ یا تظاهر به ثروتمند بودن کنند در حالی که ثروتمند نیستند یا برای اینکه در شبکه‌های اجتماعی به قول معروف "لاکچری" به نظر برسند، سبکی از زندگی کردن، لباس پوشیدن یا غذا خوردن را به نمایش می‌گذارند که پر از اغراق و پر از دروغ‌های آنلاین است.

اگه در مناسبت‌های مختلف سری به شبکه‌های اجتماعی بزنید با انبوهی از پست‌ها و استوری‌هایی مواجه می‌شوید که اگرچه واقعی به نظر می‌رسند اما می‌توانند فاصله زیادی با واقعیت داشته باشند. شاید به همین خاطر است که می‌گویند چیزی که در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید، "زندگی واقعی" نیست!
تحقیقی که در زمینه صداقت و راستگویی در محیط‌های آنلاین در سال ۲۰۱۶ میلادی انجام شده نشان می‌دهد دروغگویی در چنین فضاهایی یک قاعده است نه یک استثناء!

اگر با شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای نوین ارتباطی سروکار دارید، شما هم به احتمال زیاد -خواسته یا ناخواسته- دروغگویی آنلاین را تجربه کرده‌اید. تحقیقی که اخیرا در مجله "شخصیت و روانشناسی اجتماعی" منتشر شده نشان می‌دهد که افراد در محیط‌های آنلاین به طور میانگین روزی دو بار دروغ می‌گویند. اینجاست که باید دوباره از خودمان بپرسیم: آیا فناوری در کنار تمام فوایدی که داشته، صداقت ما را از بین برده؟